Irokezi,
Indianie Ameryki Północnej, których języki tworzą irokeską grupę językową, m.in.: Czerokezi, Huroni, Kajuga, Mohawkowie, Oneida, Onondaga, Seneka, Tuskarora;
Irokezi
Encyklopedia PWN
ok. 80 tys. (2002); 1570 plemiona Kajuga, Mohawk, Oneida, Onondaga i Seneka utworzyły Ligę Pięciu Narodów, 1728 dołączyło do nich plemię Tuskarora i powstała Liga Sześciu Narodów; zamieszkiwali tereny stanów Nowy Jork, częściowo Massachusetts, Connecticut; obecnie prow. Ontario i Quebec w Kanadzie oraz stany Nowy Jork, Wisconsin i Oklahoma w USA. Tradycyjna religia związana z wojną, kultem sił przyrody oraz rolnictwem; od 1799 do chwili obecnej część Irokezów wyznaje synkretyczną religię proroka Handsome’a Lake’a, pozostali są chrześcijanami, w Kanadzie gł. katolikami. W poł. XVIII w. Irokezi zdominowali militarnie i kulturowo cały region. Sprzymierzeni z Wielką Brytanią walczyli przeciwko Francuzom i Holendrom, później — przeciwko osadnikom amerykańskim. W końcu XVIII w. nastąpiło załamanie potęgi militarnej i polit. Ligi. Ligą kierowała 50-osobowa Rada złożona z wybieranych przez klany wodzów-sachemów; działały stowarzyszenia wojenne i obrzędowe; wojna była ważnym elementem kultury (ceremonialne torturowanie jeńców, rytualna antropofagia, skalpowanie). Organizacja rodowo-klanowa, wielkie rodziny matrylinearne i matrylokalne; mieszkali w długich wielorodzinnych domach, w ufortyfikowanych i otoczonych palisadami wioskach. Tradycyjna gospodarka: rolnictwo, zbieractwo, rybołówstwo i myślistwo.
