sądem
Encyklopedia PWN
w dawnej Polsce do XIII w. (tzn. do ukształtowania się stanów) sądy dla całej ludności we wszystkich sprawach, sprawowane przez księcia lub jego zastępcę.
w dawnej Polsce od XIII w. sądy dla wójtów, sołtysów;
w dawnej Polsce od XIV w. sądy w sprawach o rozgraniczenie dóbr szlacheckich;
w dawnej Polsce od XVI w. specjalne sądy we wsiach i miasteczkach, oparte na obowiązku ujawniania znanych przestępstw na ogólnym zebraniu wsi;
w dawnej Polsce od XIII w. we wsiach lokowanych na prawie niemieckim sądy sołtysa i ławy nad chłopami (z wyjątkiem najcięższych przestępstw zostawionych jurysdykcji pana wsi).
w dawnej Polsce sądy wywodzące się z dawnego sądu księcia dzielnicowego na wiecu;
