(1953), powieść Witolda Gombrowicza o kompleksie polskim. Pisarz nawiązuje do obrachunków z sarmatyzmem, zapoczątkowanych jeszcze przez Niemcewicza, kontynuowanych przez Słowackiego, Norwida i Brzozowskiego. W stan oskarżenia stawia polityków, reprezentantów władzy, mieszczaństwo, szaraczkową szlachtę. Podaje w wątpliwość nadużywane hasła patriotyczne, uwydatniając skrywaną za frazesami duchową pustkę. Zamiast ojczyzny wybiera pisarz synczyznę — czyli przyszłość. Przy całej dwuznaczności tej operacji intelektualnej — młody Polak jest uwodzony przez homoseksualistę — Gombrowicz zapowiada nieuchronny zmierzch starej kontuszowej świadomości. Wzywa do odrzucenia wzorca Polaka-rycerza-mistycznego wybrańca. W powieści dokonuje wiwisekcji polskiego ducha, kamieniejącego w fałszywym geście. Akcja rozwija się niczym koszmar, po którym oprowadza sam Gombrowicz (jako bohater) i obcy, milioner-zboczeniec, Gonzalo. To on właśnie głosi pochwałę synczyzny. Uwodzi Ignasia, syna majora Tomasza Kobrzyckiego, człowieka starej daty, reprezentanta tradycji. Zderzenie kultur wiedzie do uświadomienia własnego „niedo”: niedokształcenia, niedorozwoju, niedojrzałości. Gombrowicz Trans-Atlantykiem mierzył wysoko — przeciwstawiał się tradycji szlacheckiej, polemizował też z rozpowszechnionym na Zachodzie stereotypem Polaka. Przeciwstawiał się mitowi i cieniom przeszłości. Powieść zakończył bezładną bijatyką w stylu Ferdydurke. Nic nie zostało na zawsze rozwiązane, choć bohater słysząc polskie narodowe pieśni pada na kolana. Parodia kończy się parodią. Po opublikowaniu powieści posypały się na pisarza gromy (na emigracji, bo w kraju panowało milczenie), uznano go za dezertera, wroga polskości, a powieść za paszkwil na narodowe świętości i pamflet na argentyńską polonię. Po latach dopiero dostrzeżono w utworze patriotyzm głębszego pokroju, jak to określał pisarz: samą zdolność stwarzania Ojczyzny, a także twórcze ujawnienie skamielin kulturowych, będących źródłem prowincjonalnej mentalności inteligencji polskiej.

Deltę rzeki tworzą nagromadzone osady rzeczne (głównie piaski, iły i muły) przy ujściu rzeki do morza lub jeziora. Delta ma zarys zbliżony do greckiej litery Δ (stąd nazwa, użyta już w V w. p.n.e. przez Herodota na określanie delty Nilu). W przekroju podłużnym górna, nadwodna część delty jest prawie pozioma (równia deltowa), niewiele wznosi się ponad poziom zbiornika wodnego, dalej w kierunku zbiornika jej powierzchnia obniża się (skłon delty) początkowo stromo, następnie coraz łagodniej. Gromadzące się w delcie osady stanowią przeszkodę dla przepływu rzeki i powodują rozdzielanie się jej koryta na liczne ramiona (kanały rozprowadzające), często zmieniające swe położenie w obrębie równi deltowej. Delty powstają w miejscach, gdzie głębokość zbiornika wodnego przy ujściu rzeki nie jest zbyt duża, a akumulacja osadów przeważa nad niszczącą działalnością falowania i wywołanych nim prądów, a także pływów, usuwających przyniesiony przez rzekę materiał skalny. Delta powiększa się (przyrasta) głównie przez gromadzenie się osadów w górnej części jej skłonu. Tempo przyrostu delty może być różne, w skali rocznej wynosi ono np.: dla delty Missisipi 40–106 m, dla delty rzeki Kury 300 m, a dla delty górskiej rzeki Terek 500 m. W korytach kanałów rozprowadzających i w pobliżu ich ujść gromadzą się osady o najgrubszym ziarnie, na niższej części skłonu delty i na jej przedpolu (zw. prodeltą) ziarna osadów są coraz mniejsze. Ponieważ przyrost osadów delty powoduje przesuwanie się jej w stronę zbiornika wodnego, w pionowym profilu osadów deltowych najniżej występują osady drobnoziarniste (ilaste), wyżej wielkość ziaren stopniowo się zwiększa. Jest to jeden ze wskaźników pozwalających na rozróżnianie osadów deltowych powstałych w ubiegłych epokach geologicznych. Osady delty mogą osiągać znaczną miąższość w przypadku, gdy w miarę ich nagromadzania się następuje obniżanie się dna zbiornika wodnego (subsydencja); w takich utworach deltowych w przeszłości geologicznej mogło dochodzić do gromadzenia się mas substancji roślinnej, które dały początek pokładom węgla. Istniały w nich także warunki do tworzenia się złóż ropy naftowej i gazu ziemnego. Obszary zajmowane przez deltę mogą osiągać znaczne rozmiary, np. delta Gangesu i Brahmaputry ma ok. 100 tys. km², delta Leny 45 tys. km², delta Missisipi 32 tys. km², delta Nilu 22 tys. km², delta Wisły 1,7 tys. km². Na równiach deltowych powstają bardzo urodzajne gleby, dlatego te obszary mają duże znaczenie rolnicze, czego przykładem może być pokryty madami obszar delty Wisły (zw. Żuławami Wiślanymi) lub delty Nilu.

Pierwsze water-closed — ubikacje spłukiwane wodą — wprowadzono w 2. połowie XVIII w. w Anglii.