Połock, białorus. Połack, Polack, ros. Polock,
m. na Białorusi, w obwodzie witebskim, u ujścia Połoty do Dźwiny.
Połock
Encyklopedia PWN
— 84 tys. mieszk. (2019); przemysł metal., chem., materiałów budowlanych, spoż.; ważny węzeł kol., port lotn.; muzea.
Historia. Jeden z najstarszych grodów wschodniej Słowiańszczyzny, wzmiankowany 862; w X–XIII w. stol. księstwa połockiego, ważny ośrodek handl.; w 2. poł. XIII w. włączony do W. Księstwa Litew.; 1498 prawa miejskie; 1563–79 opanowany przez Iwana IV Groźnego, 1655–67 pod panowaniem Rosji; XVI–XVIII w. ośr. rzemieślniczo-handl. i adm. (stol. województwa) północno-wschodnich ziem Rzeczypospolitej; od 1772 w zaborze ros.; 1919–91 w Białorus. SRR.
Zabytki. Sobór greckokatol. Św. Zofii (1738–62, z reliktami z ok. 1050; przebudowane na salę koncertową) i klasztor Bazylianów (XVIII w.); cerkiew i monastyr Zbawiciela (pod miastem, XII w., następnie przebudowane), cerkiew i monastyr Objawienia Pańskiego (XII w., ob. galeria sztuki), kościół i kolegium Jezuitów (fundacji Stefana Batorego 1581): budynki murowane 1733–45, 1812–20 — Akademia Połocka, od 1820 — własność pijarów, następnie cerkiew, po 1956 kościół całkowicie zniszczony; ponadto kościoły: Dominikanów (koniec XVII w., nie zachowany), Franciszkanów (XVIII w., nie zachowany), Bernardynów (pierwotny — fundacji Aleksandra Jagiellończyka, późniejszy w innym miejscu — XVIII w., gruntownie przebudowany XIX w. i po 1945); liczne budynki adm. (XVIII, XIX w.).
