Lesotho. Historia
 
Encyklopedia PWN
Lesotho. Historia.
Najstarszymi mieszkańcami kraju byli Buszmeni, przybyli tu prawdopodobnie w I tysiącleciu p.n.e. Od VIII w. n.e. napływały ludy Bantu, spychające Buszmenów na południowy zachód. Na początku XIX w. tereny Lesotho zostały opanowane przez lud Soto, który po walkach z innymi plemionami Bantu oraz z Burami (od 1836) utworzył silne państwo Basuto pod wodzą Moshoeshoe I (Moszesza I). Wobec stałego zagrożenia ze strony Burów Moshoeshoe I oddał swoje państwo pod opiekę brytyjską (ok. 1843). W latach 60. XIX w., w wyniku kolejnych wojen z Burami z Oranii, Basuto groziła utrata połowy terytorium, wówczas Brytyjczycy, starając się utrzymać pokój w regionie i na obrzeżach własnych kolonii, anektowali (1868) państwo Moszesza. W Basuto 1871 zostało włączone do Kolonii Przylądkowej, 1879–81 próba odebrania broni tubylcom wywołał bunt, 1884 powstał odrębny brytyjski protektorat Basuto, rządy pozostawiono miejscowym wodzom.
W 1965 protektorat uzyskał autonomię wewnętrzną, odbyły się wybory powszechne, w których zwyciężyła Narodowa Partia Basuto (BNP) pod przywództwem L.J. Jonathana (prawnuka wodza Moshoeshoe I). 4 X 1966 Basuto stało się niepodległą monarchią p.n. Lesotho, członkiem brytyjskiej Wspólnoty Narodów i ONZ, królem został wódz Moshoeshoe jako Moshoeshoe II, premierem — Jonathan (sprawował tę funkcję przez 20 lat). Rzeczywistym przywódcą kraju był premier Jonathan, dążący do ograniczenia uprawnień króla. Moshoeshoe II, popierany przez N. Mokhehle, przywódcę opozycyjnej Kongresowej Partii Basuto (BCP), żądał zaś poszerzenia uprawnień monarchy. W 1970, po przegranych wyborach parlamentarnych, premier Jonathan dokonał zamachu stanu i utrzymał się u władzy (stan wyjątkowy trwał do 1971, konstytucję zawieszono, ograniczona też została władza króla, represjonowano opozycję); 1973, po porozumieniu premiera z królem, powołano tymczasowy parlament. Jonathan, początkowo zwolennik przyjaznych stosunków z RPA, w latach 70. i 80. XX w. starał się prowadzić bardziej niezależną politykę zagraniczną i gospodarczą, która doprowadziła do pogorszenia stosunków z RPA: 1986 RPA wprowadziła blokadę gosp. (Lesotho jest uzależnione gospodarczo od RPA, 65% dochodów pochodzi z unii celnej z RPA).
W 1986 w wyniku inspirowanego przez RPA wojskowego zamachu stanu został odsunięty od władzy Jonathan. Rządy przejęła Rada Wojskowa z gen. J.M. Lekhanyą na czele. Zawiesiła ona działalność partii politycznych (królowi Moshoeshoe II przywrócono jego uprawnienia), a stosunki z RPA uległy poprawie. W 1990 gen. Lekhanya doprowadził do detronizacji Moshoeshoe II i objęcia tronu przez jego syna, Letsie III, którego Rada Wojskowa pozbawiła prawa do działalności politycznej. Stopniowo normalizowało się życie polityczne kraju: powstało Zgromadzenia Konstytucyjne, mające opracować projekt nowej konstytucji, zniesiono zakaz działalności partii politycznych, 1991 nowy przewodniczący Rady Wojskowej (pułkownik E.P. Ramaema) zapowiedział wybory do parlamentu.
Pogłębiająca się trudna sytuacja ekonomiczna, wynikająca z długoletniej suszy, braku odpowiednich terenów pod uprawę i przeludnienia kraju, przyczyniły się do wygranej w wyborach parlamentarnych 1993 opozycyjnej BPC pod przywództwem Mokhehle (powstał cywilny rząd z Mokhehle jako premierem). W 1995 król Moshoeshoe II powrócił z emigracji do kraju i objął włądzę. Po nagłej śmierci Moshoeshoe II (I 1996) królem ponownie został Letsie III. Po wyborach parlamentarnych 1998 doszło do zamieszek. Wobec groźby zamachu stanu interweniowały zbrojnie RPA i Botswana, które wraz z Zimbabwe są od 1994 gwarantem stabilizacji w Lesotho. W 1999 wojska tych państw wycofały się, pozostawiając doradców.
Na początku 2002 wprowadzono modyfikacje do konstytucji z 1993 (m.in. zmiany w systemie wyborczym). Ze względu na niestabilność sytuacji w kraju i początkowy brak zgody co do zmienionych zasad głosowania, planowane na 2000 wybory powszechne odbyły się 2002: ponownie zwyciężył LCD, a jego przywódca B.P. Mosisili utrzymał stanowisko premiera, sprawowane od 1998.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia