Matejko Jan, Bitwa pod Grunwaldem

fot. T. Żółtowska-Huszcza/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Matejko Jan, Bitwa pod Grunwaldem

autor — Matejko Jan

data powstania — 1878

technika — olej, płótno

wymiary — 423 × 978 cm

miejsce przechowywania — Muzeum Narodowe w Warszawie

To najsłynniejszy obraz historyczny w malarstwie polskim XIX w. Przedstawiono na nim zwycięstwo odniesione 15 lipca 1410 przez połączone wojska polskie i litewsko-ruskie, dowodzone przez króla Władysława Jagiełłę, nad armią zakonu krzyżackiego.

Matejko, opierając się na relacjach Jana Długosza i Marcina Bielskiego, ukazał ostatnią fazę bitwy. Stworzył dynamiczną, gwałtowną i pełną wrzawy wizję starcia dwóch potęg militarnych i politycznych. W obrazie symbolizują je dwie postaci, wydzielone ze skłębionej masy walczących ciał ludzkich: broniący się przed ostatecznym, śmiertelnym ciosem mistrz krzyżacki Ulrich von Jungingen, widoczny w lewej części kompozycji, oraz umieszczony w centrum książę Witold, stryjeczny brat Jagiełły, pędzący na koniu niemal w ekstatycznym uniesieniu.

Pierwszy olejny szkic do obrazu powstał w 1872. Podjęcie tematu zwycięstwa pod Grunwaldem — wielkiej klęski germańskiego oręża — było reakcją malarza na aktualne wydarzenia polityczne: klęskę Francji w wojnie z Prusami (1870) oraz nasilenie polityki germanizacyjnej w zaborze pruskim.

Ekspresję i dynamizm kompozycji potęgują nerwowa i gwałtowna linia rysunku, żywy, jaskrawy koloryt oraz nasilony dramatyzm w wyrazach twarzy i gestach postaci.

Dariusz Konstantynów

Matejko Jan, Bitwa pod Grunwaldem