Lem Stanisław, Fiasko
 
Lem Stanisław, Fiasko
(1987), powieść Stanisława Lema o szansach człowieka w cywilizacji przyszłości. Pracę nad tą powieścią pisarz podjął kilkanaście lat wcześniej, gdy trwał niemal niepohamowany wyścig zbrojeń. Wykazał absurdalność tego wyścigu, także w technologicznym wymiarze wojen gwiezdnych, obnażając jego nonsensowny charakter. Zademonstrował, w jaki sposób, niepostrzeżenie, spirala zbrojeń wymyka się spod czyjejkolwiek kontroli. Ale wojny gwiezdne, to zaledwie fragment — i nie najważniejszy — tej powieści. Jak zwykle u Lema kostium futurologiczny, sztafaż właściwy literaturze science fiction to zaledwie przyprawy do snutej przypowieści o możliwościach porozumienia. Tylko na pozór Lem kreśli dzieje międzygalaktycznej wyprawy kosmicznej, której celem jest nawiązanie kontaktu z inną cywilizacją. Przy okazji barwnie przedstawia niezwykłe możliwości techniczne, jakie pozostają do dyspozycji załogi gigantycznego pojazdu mknącego w gwiezdnej przestrzeni. Ale pod wierzchnią warstwą fabuły płynie drugi, ukryty nurt powieści. Ten właśnie drugi nurt wyraża filozoficzne przesłanie utworu. Pisarz sięga po archetypy ludzkich postaw, konfrontuje wyobrażoną przyszłość cywilizacji z jej mitycznymi korzeniami, odsłania psychologiczne mechanizmy rządzące aktywnością człowieka, a nade wszystko wskazuje na pasję poznawczą jako siłę sprawczą, motor tej aktywności. Namiętność poznawcza okazuje się podstawowym odkryciem i wartością gatunkową, której Lem broni i ocala wśród morza zagadek i niezrozumienia, w jakim przychodzi człowiekowi działać.
Tomasz Miłkowski
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia