Kopernik Mikołaj, O obrotach sfer niebieskich

Kopernik Mikołaj, O obrotach sfer niebieskich

Dzieło renesansowego astronoma, ekonomisty, matematyka i lekarza Mikołaja Kopernika O obrotach sfer niebieskich (łac. De revolutionibus orbium coelestium) zrewolucjonizowało nie tylko nowożytną astronomię, ale także całościowe spojrzenie na miejsce człowieka we Wszechświecie. Praca ta, będąca wynikiem wieloletnich, samodzielnych obserwacji astronomicznych, ukazała się drukiem po śmierci autora, w roku 1543. Jej główną ideą jest wykazanie błędności geocentrycznego modelu Arystotelesa (IV w. p.n.e.) i Klaudiusza Ptolemeusza (II w. n.e.), obowiązującego w nauce europejskiej od starożytności, oraz zastąpienie go modelem heliocentrycznym. Antycznym prekursorem tego modelu był Arystarch z Samos, ale przed Kopernikiem system ten nie znalazł powszechnego uznania. Kopernik wykazał, iż Ziemia nie jest centrum Wszechświata, lecz trzecią z planet krążących wokół Słońca. Zakładał przy tym, iż planety poruszają się po orbitach kołowych (w rzeczywistości ich orbity są elipsami). Oprócz ruchu Ziemi wokół Słońca w cyklu rocznym, Kopernik przyjął również, że Ziemia obraca się wokół własnej osi w cyklu dobowym. W przeciwieństwie do planet Księżyc nie porusza się po orbicie wokół Słońca, lecz wokół Ziemi. Gwiazdy są obiektami nieruchomymi względem Słońca — tworzą stałą sferę. Idee Kopernika stały się punktem wyjścia dla późniejszych uczonych, m.in. dla G. Bruno, J. Keplera i Galileusza. Z drugiej strony teoria Kopernika — jako sprzeczna z tekstem Biblii — stała się przedmiotem ataków zarówno Kościoła katolickiego, jak i przywódców reformacji. O obrotach sfer.. znajdowało się na kościelnym Indeksie ksiąg zakazanych od 1616 do początku XIX w.

Bartosz Działoszyński