Horodelskiej unii akt, 1413

Horodelskiej unii akt, 1413

W imię Pańskie. Amen. Na wieczną rzeczy pomiątkę. My Władysław, z Bożej łaski król Polski itd., tudzież my Aleksander, czyli Witold, wielki książę litewski, ziem ruskich pan i dziedzic oznajmiamy [...] — pragnąc atoli rzeczony kraj litewski od zdrady i napaści Krzyżaków, jako też ich stronników i sprzymierzeńców, i wszystkich zgoła nieprzyjaciół, czyhających na zgubę Polski i Litwy, lepiej ubezpieczyć, a razem obdarzyć trwałych i wieczystych korzyści udziałem — ziemię tę, którą jako pan i dziedzic prawy posiadamy, za radą i wspólną zgodą panów, szlachty i bojarów, do naszego Królestwa Polskiego powtórnie przyłączamy, i z koroną tegoż Królestwa Polskiego na wieczne czasy trwale i niezmiennie jednoczymy. Nadto, wszystkim kościołom na Litwie fundowanym, albo w przyszłości powstać mogącym, potwierdzamy niniejszym pismem wszystkie ich wolności, swobody, przywileje i prawa zwyczajowe, według praw i obyczaju zachowanego w Królestwie Polskim.

Panowie, szlachta, bojarowie naszego Księstwa Litewskiego, ale ci tylko, którzy są wyznawcami rzymskiego katolickiego Kościoła i którym są udzielone klejnoty szlachectwa, mają nadanych sobie wolności i przywilejów swobodnie używać, tak jako ich używają panowie i szlachta Królestwa Polskiego. Niemniej rzeczeni panowie i szlachta mogą dziedziczyć dobra swoje ojczyste, podobnie jak panowie i szlachta w Królestwie Polskim. Nadania także i posiadłość, na które od nas otrzymają pisma urzędowe, wolno im będzie sprzedawać, zmieniać lub darowywać, za szczególnym jednak pozwoleniem naszym, tak iż tego rodzaju sprzedaż, zamiana lub darowizna powinna być zeznaną przed nami lub naszymi urzędnikami według zwyczaju zachowywanego w Królestwie Polskim. Toż i po śmierci rodziców dzieci nie mogą być pozbawione swych dóbr dziedzicznych. Podobnież żonom posagi na dobrach i wsiach, które jako dziedzictwo po ojcach lub z nadania naszego posiadają, wolno im będzie zapisywać, tak jak w Królestwie Polskim zapisują. Córki zaś, siostry i krewne będą mogli rzeczeni panowie i szlachta ziemii litewskiej wydawać jedynie za katolików, lecz małżeństwa te kojarzyć mogą według swej woli obyczajem w Królestwie Polskim od dawna zachowywanym. Krom takich atoli swobód i wolności, panowie obowiązani będą do budowy zamków i składania podatków według dawnego zwyczaju. Przy czym kładzie się to szczególne zastrzeżenie, że wszyscy panowie i szlachta ziemii litewskiej winni będą należną okazywać wierność i chrześcijańską przychylność nam, Władysławowi, królowi i Aleksandrowi, wielkiemu księciu litewskiemu, tudzież naszym następcom, tak jak ją okazują panowie i szlachta Królestwa Polskiego. Podobnież pod przysięgą i karą utraty majątków, nie wolno im będzie żadnym książętom i jakiegokolwiek bądź stanu ludziom, którzy by działać chcieli na szkodę Królestwa Polskiego, udzielać rady, przyjaźni i pomocy, ale raczej jako nieprzyjaciół kraju i państwa litewskiego wszelkimi siłami tłumić i tępić. Będą także ustanowione w Litwie takież same godności i urzędy, jakie są w Królestwie Polskim, a mienowicie w Wilnie wojewoda i kasztelan wileński, toż w Trokach i po innych miejscach, gdzie je uznamy za potrzebne, i te utrzymywać się mają stale i wieczyście. Wszelkie także urzędy dożywotnie i dostojeństwa, jakimi są urzędy kasztelańskie itp., samym tylko katolickim wyznawcom mogą być udzielane: oni tylko przypuszczeni będą do naszej rady i w niej umieszczeni, gdy rzecz toczyć się będzie o dobro publiczne; albowiem często osoby różnego wyznania zwykły się różnić co do chęci i zdradzać uchwał, które pozostać winne w tajemnicy.

Wszyscy zaś, którym te swobody i przywileje nadajemy, przy nas, Władysławie, królu polskim, i Aleksandrze Witoldzie, wielkim księciu litewskim, niemniej przy naszych następcach wiernie stać mają i nigdy nas nie odstępować, owszem z całą przychylnością nam i następcom naszym udzielać zawsze rady i pomocy. Ku czemu i to się jeszcze dodaje, że pomienieni panowie i szlachta ziemi litewskiej, po śmierci Aleksandra, czyli Witolda, nie przyjmą ani obiorą kogo innego za pana i księcia Litwy, jak tylko tego, którego król polski lub jego następcy, za radą prałatów i panów tak Królestwa Polskiego, jako i Litwy, wybiorą i postanowią. Podobnież prałaci, panowie Królestwa Polskiego w przypadku, gdyby król polski zszedł bezpotomnie i bez prawego po sobie następcy, nie powinni sobie obierać nowego króla i pana bez wiedzy i porady naszej, tj. Aleksandra, wielkiego księcia, tudzież panów i szlachty ziemi litewskiej. Wszystkie nadto przywileje, które Królestwu Polskiemu i Litwie przed siedmiu i ośmiu laty, czasu koronacji naszej albo po jej dokonaniu, nadaliśmy i przyznali, niniejszym potwierdzamy, uznajemy i nadajemy im moc trwałą i obowiązującą, tak jakoby w tym piśmie były objęte.