wojna iracko-irańska
 
Encyklopedia PWN
wojna iracko-irańska,
konflikt zbrojny pomiędzy Irakiem a Iranem IX 1980–VIII 1988.
Poprzedziły go żądania rządu irackiego zwrotu 3 wysp w cieśninie Ormuz (zagarniętych przez Iran 1971), renegocjacji układu z 1975 ustalającego granicę iracko-irańską na środku Szatt al-Arab (Irak rościł pretensję do całego obszaru wodnego) oraz przyznania autonomii irańskiemu ostanowi Chuzestan (zwanemu też Arabistanem) zamieszkanemu przez znaczną mniejszość arabską. Przyczyną politycznego konfliktu była obawa przed rozszerzeniem się irańskiej rewolucji muzułmańskiej na terytorium Iraku. Wojnę rozpoczęła inwazja wojsk irackich na terytorium Iranu, która zagroziła irańskim polom naftowym; 1982 ofensywa została zatrzymana i działania przekształciły się w wojnę pozycyjną na 480-kilometrowym froncie; obie strony zajmowały przejściowo tereny nieprzyjaciela; lotnictwo irackie bombardowało irańskie miasta i instalacje naftowe, w odwecie Iran ostrzeliwał rakietami Al-Basrę i Bagdad; pokojowe negocjacje ONZ i Ligi Państw Arabskich nie przynosiły rezultatu; wojna objęła wody Zatoki Perskiej, zagrażając żegludze (irańskie łodzie patrolowe atakowały statki, szczególnie Kuwejtu, podejrzewane o zaopatrywanie Iraku, i minowały szlaki wodne); 1987 spowodowało to reakcję państw zachodnich (zwłaszcza Stanów Zjednoczonych), które wprowadziły własne okręty do Zatoki Perskiej; USA — w obawie przed irańskim fundamentalizmem, naruszającym prawa międzynarodowe — sprzyjały Irakowi; Irak nasilił ataki lotnicze na irańskie obiekty przemysłowe i tankowce. Rząd Iranu oskarżył Kuwejt i Arabię Saudyjską o dostawy broni, ropy i pieniędzy dla Iraku (Kuwejt ostrzegawczo ostrzelano rakietami, pielgrzymi irańscy, odbywający pielgrzymkę do Al-Kaby, wywołali w Mekce krwawe rozruchy). W 1. połowie 1988 wojska irackie wyparły całkowicie ze swego oraz spornego terytorium oddziały irańskie; 20 VIII 1988 na mocy zawieszenia broni, ustały działania wojenne na froncie iracko-irańskim, 16 VIII 1990 oba państwa podpisały układ pokojowy. Szacuje się, że ok. 1 mln ludzi straciło życie, a straty gospodarcze obu krajów wyniosły ok. 400 mld dolarów.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia