stealth technologia

stealth technologia

[t. stelŧ],

zespół środków i przedsięwzięć, gł. konstrukcyjnych i technol., mających na celu zmniejszenie prawdopodobieństwa wykrycia obiektów (celów) wojsk. (samolotów, rakiet, okrętów) przez system obrony przeciwnika (ang. stealth ‘niewidoczny’), gł. przez radary, a także przez urządzenia termolokacyjne (termolokacja) i opt. (np. lidar).

Prawdopodobieństwo wykrycia obiektu (celu) przez radar jest zależne od parametru, zw. skuteczną powierzchnią rozproszenia (SPR, σ), charakteryzującego właściwości odbijające obiektu. Parametr ten zależy gł. od kształtu obiektu i właściwości jego powierzchni zewn. (od zdolności do odbijania w kierunku radaru, rozpraszania i pochłaniania fal elektromagnetycznych) oraz od jego orientacji w przestrzenni względem radaru. Przykładowe wartości σ wynoszą: dla tradycyjnych bombowców strategicznych — 10–50 m², samolotów myśliwskich — 1–5 m², rakiet manewrujących (np. Cruise) — 0,1–0,8 m², samolotów wytworzonych przy użyciu technologii stealth — ok. 0,01 m². Przy projektowaniu konstrukcji obiektów w technologii stealth dąży się do minimalizacji odbicia przez obiekty fal elektromagnetycznych w kierunku urządzenia wykrywającego, które emituje te fale, oraz do rozproszenia ich w innych kierunkach. Stosuje się opływowe kształty konstruowanych obiektów (np. amer. bombowca B-2; zasięg wykrycia do ok. 20 km, w porównaniu z 60 km dla klas. bombowca B-1A czy 100 km dla B-52) lub unika się występowania w nich powierzchni, które podczas ruchu mogą się znaleźć w pozycji prostopadłej do kierunku fali padającej (pochylenie nadbudówek okrętów, np. we fr. fregacie Lafayette), albo powierzchni tworzących kąt prosty, którego dwusieczna może mieć kierunek zgodny z kierunkiem fali padającej (np. w amer. samolocie myśliwskim F-117; zasięg wykrycia do ok. 10 km). Krawędzie szczelin wykonuje się w postaci linii łamanej, co również minimalizuje odbicie fal w niepożądanym kierunku. W procesie produkcji obiektów stosuje się materiały pochłaniające promieniowanie elektromagnetyczne (gł. z zakresu mikrofal, podczerwieni i opt.), m.in. kompozyty (np. epoksygrafitowe), materiały z włókien poliaramidowych, ferryty (jako elementy konstrukcji lub specjalne pokrycia zewn.). Prowadzone są prace (np. w Rosji) zmierzające do zmniejszenia parametru σ przez generowanie otoczki plazmowej wokół obiektu (przewiduje się 100-krotne zmniejszenie σ).

W celu zmniejszenia emisji promieniowania przez silniki umieszcza się je w głębi samolotu i stosuje się chłodzenie gazów wylotowych; używa się też siatkowych osłon na wloty silników (elementy sprężarek silników silnie odbijają fale elektromagnetyczne). Ponadto ogranicza się emisję nadajników pokładowych i używa wysokościomierzy barometrycznych lub laserowych zamiast radiowysokościomierzy.