referendum
główna instytucja demokracji bezpośredniej;
[łac.],
głosowanie ludowe,
referendum
Encyklopedia PWN
w referendum pełnoprawni obywatele wypowiadają się w drodze głosowania powszechnego w sprawach o istotnym znaczeniu publicznym; instytucją zbliżoną do referendum jest plebiscyt. Referendum ukształtowało się pod koniec XVIII w. Współcześnie jest instytucją w świecie rozpowszechnioną; najczęściej znajduje zastosowanie w Szwajcarii, USA (jedynie na szczeblu stanowym i lokalnym) oraz w Australii; było wykorzystywane często, m.in. we Francji, Włoszech, a jedynie wyjątkowo — w Wielkiej Brytanii. W Polsce referendum ogólnokrajowe organizowano 1946, 1987 (dotyczyło dalszego reformowania państwa), 1996 (w sprawie powszechnego uwłaszczenia obywateli), 1997 (konstytucyjne) i 2003 (dotyczące przystąpienia do Unii Europejskiej). Rozróżnia się następujące rodzaje referendów: obligatoryjne i fakultatywne (w zależności od tego, czy przepisy wymagają przeprowadzenia referendum w celu rozstrzygnięcia określonej sprawy), wiążące i konsultatywne (w zależności od sposobu związania jego wynikami), ogólnokrajowe i lokalne. Przedmiotem referendum może być wydanie aktu normatywnego (np. konstytucji, ustawy), podjęcie określonej decyzji państwowej lub kwestia zaufania do określonej osoby. W Polsce konstytucje z 1921 i 1935 nie przewidywały referendum. Referendum ogólnokrajowe jako instytucja konstytucyjna zostało ustanowione 1987. Referendum ogólnokrajowe przewidywała Konstytucja mała z 1992. Referendum lokalne (gminne) wprowadziła ustawa o samorządzie terytorialnym z 1990. Konstytucja RP z 1997 ustanawia referendum: w sprawach o istotnym znaczeniu dla państwa; w sprawie wyrażenia zgody na ratyfikację przez Prezydenta RP umowy międzynarodowej, mocą której Polska przekazuje organowi lub organizacji międzynarodowej kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach; w sprawie zatwierdzenia zmian w Konstytucji RP; lokalne (gminne, powiatowe, wojewódzkie).
