prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie

prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie,

urząd prezydenta państwa polskiego przeniesiony 17 IX 1939 za granicę w warunkach agresji niemieckiej i sowieckiej oraz okupacji kraju;

po odmowie prawa przejazdu do Francji i internowaniu w Rumunii prezydent RP I. Mościcki, zgodnie z artykułami 13 i 24 konstytucji RP, początkowo mianował swym następcą generała B. Wieniawę-Długoszowskiego i przekazał mu urząd; protesty polskich polityków i nacisk władz francuskich spowodowały zmianę decyzji, urząd prezydenta RP 30 IX objął W. Raczkiewicz; XII 1939 na podstawie oświadczenia prezydenta i porozumienia z premierem ograniczono prerogatywy głowy państwa (tzw. umowa paryska) wynikające z artykułu 13 konstytucji (m.in. wyznaczenie na czas wojny następcy prezydenta, mianowanie i odwoływanie: premiera, naczelnego wodza, generalnego inspektora sił zbrojnych, prezesa Sądu Najwyższego), najistotniejsze decyzje prezydent był zobowiazany podejmować w porozumieniu z rządem; do VII 1945 urząd prezydenta uznawały władze mocarstw alianckich i innych państw; siedziby: Paryż, Angers (od XI 1939), Londyn (od VI 1940); po śmierci Raczkiewicza urząd objął A. Zaleski, od 1954, po zerwaniu porozumienia (aktu zjednoczenia narodowego) między obozem prezydencko-rządowym a opozycją większość stronnictw politycznych na uchodźstwie uznawała Radę Trzech; 1972 po śmierci Zaleskiego większość ugrupowań i środowisk politycznych uznała powołanie na urząd prezydenta RP S. Ostrowskiego, którego następcami byli: E. Raczyński (1979–86, złożył urząd po upływie kadencji), K. Sabbat (zmarł 1989), R. Kaczorowski (XII 1990 przekazał insygnia władzy prezydenckiej nowo wybranemu prezydentowi RP L. Wałęsie).