prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie
 
Encyklopedia PWN
prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie,
urząd prezydenta państwa polskiego przeniesiony 17 IX 1939 za granicę w warunkach agresji niemieckiej i sowieckiej oraz okupacji kraju;
po odmowie prawa przejazdu do Francji i internowaniu w Rumunii prezydent RP I. Mościcki, zgodnie z artykułami 13 i 24 konstytucji RP, początkowo mianował swym następcą generała B. Wieniawę-Długoszowskiego i przekazał mu urząd; protesty polskich polityków i nacisk władz francuskich spowodowały zmianę decyzji, urząd prezydenta RP 30 IX objął W. Raczkiewicz; XII 1939 na podstawie oświadczenia prezydenta i porozumienia z premierem ograniczono prerogatywy głowy państwa (tzw. umowa paryska) wynikające z artykułu 13 konstytucji (m.in. wyznaczenie na czas wojny następcy prezydenta, mianowanie i odwoływanie: premiera, naczelnego wodza, generalnego inspektora sił zbrojnych, prezesa Sądu Najwyższego), najistotniejsze decyzje prezydent był zobowiazany podejmować w porozumieniu z rządem; do VII 1945 urząd prezydenta uznawały władze mocarstw alianckich i innych państw; siedziby: Paryż, Angers (od XI 1939), Londyn (od VI 1940); po śmierci Raczkiewicza urząd objął A. Zaleski, od 1954, po zerwaniu porozumienia (aktu zjednoczenia narodowego) między obozem prezydencko-rządowym a opozycją większość stronnictw politycznych na uchodźstwie uznawała Radę Trzech; 1972 po śmierci Zaleskiego większość ugrupowań i środowisk politycznych uznała powołanie na urząd prezydenta RP S. Ostrowskiego, którego następcami byli: E. Raczyński (1979–86, złożył urząd po upływie kadencji), K. Sabbat (zmarł 1989), R. Kaczorowski (XII 1990 przekazał insygnia władzy prezydenckiej nowo wybranemu prezydentowi RP L. Wałęsie).
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia