prawo kosmiczne

prawo kosmiczne,

zespół norm prawnych, gł. międzynar., określających status prawny kosmosu, tj. przestrzeni kosm. i ciał niebieskich, oraz regulujących działalność państw i in. podmiotów w kosmosie.

Podstawowe zasady prawa kosmicznego zostały zapisane w rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ z 1963 Deklaracja zasad prawnych rządzących działalnością państw w zakresie badania i wykorzystywania przestrzeni kosmicznej. Zasady te zostały potwierdzone i rozwinięte w 5 najważniejszych wielostronnych traktatach: O zasadach działalności państw w zakresie badania i wykorzystywania przestrzeni kosmicznej, łącznie z Księżycem i innymi ciałami niebieskimi z 1967, O ratowaniu kosmonautów, powrocie kosmonautów i zwrocie obiektów wypuszczanych w przestrzeń kosmiczną z 1968, O międzynarodowej odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez obiekty kosmiczne z 1972, O rejestracji obiektów wypuszczanych w przestrzeń kosmiczną z 1975, Układ regulujący działalność państw na Księżycu i innych ciałach niebieskich z 1979. Do podstawowych zasad prawa kosmicznego należą: wolność i niezawłaszczanie przestrzeni kosm. i ciał niebieskich, pokojowe wykorzystywanie kosmosu, odpowiedzialność państw za działania kosm., jawność działań kosm. oraz wpółpraca międzynar. i pomoc w tych działaniach. Przestrzeń kosm. i ciała niebieskie są całkowicie zdemilitaryzowane. Wolność przestrzeni kosm. i ciał niebieskich daje prawo swobodnego dostępu do nich, obowiązek niezawłaszczalności z jakiegokolwiek tytułu oraz prawo do ich badań i wykorzystywania w celach pokojowych. To ostatnie prawo zostało jednak ograniczone przez układ regulujący działalność państw na Księżycu i in. ciałach niebieskich, na podstawie którego w odniesieniu do zasobów naturalnych Księżyca i ciał niebieskich Układu Słonecznego został przyjęty odrębny reżim prawny oparty na zasadzie wspólnego dziedzictwa ludzkości. Podstawowym jego założeniem ma być zapewnienie w przyszłości sprawiedliwego podziału pomiędzy wszystkie państwa-strony układu korzyści, jakie będą przynosić te zasoby, ze szczególnym uwzględnieniem interesów i potrzeb krajów rozwijających się. Istotną rolę w rozwoju prawa kosmicznego odegrał, działający od 1959, Kom. ds. Pokojowego Wykorzystania Przestrzeni Kosm. (organ pomocniczy Zgromadzenia Ogólnego ONZ), a zwłaszcza jego Podkom. Prawny, który przygotował projekty wszystkich wymienionych umów oraz wielu deklaracji i rezolucji dotyczących prawa kosmicznego.