pożyczki wewnętrzne państwa

pożyczki wewnętrzne państwa,

ekon. zobowiązania finansowe władcy lub rządu wobec wierzycieli krajowych.

Od starożytności władcy zaciągali pożyczki gotówkowe na potrzeby dworu lub państwa (głównie na wydatki wojenne) u bankierów, miast, bogatych kupców, klasztorów itp.; często wierzyciele uzyskiwali nie tylko odsetki od pożyczonych sum, ale również określone przywileje (np. prawo wolnego handlu, zwolnienie od ceł). Od XIX w. zaciągano pożyczki wewnętrzne państwa na pokrywanie deficytów budżetowych lub sfinansowanie nadzwyczajnych wydatków państwa; ich zasadniczą formą stały się pożyczki obligacyjne, sprzedawane dobrowolnie lub przymusowo wśród ludności; zapewniały one nabywcom stały dochód w postaci procentu, a obrót nimi był możliwy na giełdach papierów wartościowych; rządy zaciągały też pożyczki wewnętrzne państwa na rynku bankowym lub w formie sprzedaży obligacji skarbowych. Z pożyczek wewnętrznych państwa korzystały prawie wszystkie państwa; nasilało się to w okresie wojen, gdy potrzeby finansowe budżetu były szczególnie duże; w 1. połowie lat 90. XX w. największy dług wewnętrzny obciążał budżet USA. W II RP rząd wielokrotnie emitował pożyczki wewnętrzne państwa (pierwsza 1918, ostatnia 1939); zadłużenie państwa z tytułu pożyczek obligacyjnych 1926–38 wzrosło z 237 mln zł do 1981 mln, szczególnie silnie zwiększając się 1934–38; zadłużenie na 1 mieszkańca 1938 wynosiło 61 zł i było stosunkowo niskie w porównaniu do innych państw. Rząd miał też prawo do zaciągania bezprocentowego kredytu (do określonej sumy) w Banku Polskim SA; zadłużał się również w bankach państwowych. Po II wojnie światowej (do 1994) państwo polskie nie podjęło obsługi przedwojennych pożyczek wewnętrznych państwa; w PRL emitowano dwie pożyczki (1946, 1951), formalnie dobrowolne, w rzeczywistości przymusowe. Po 1989 rząd zaciągnął pożyczki wewnętrzne państwa emitując roczne i trzyletnie obligacje skarbowe oraz zadłużając się w bankach.