pentylowy alkohol

pentylowy alkohol, pentanol, dawniej alkohol amylowy,

związek organiczny, alkohol alifatyczny;

występuje w postaci 8 izomerów; wszystkie są bezb. cieczami, słabo rozpuszczalnymi w wodzie, dobrze — w rozpuszczalnikach org.; najważniejsze izomery a.p. to 1-pentanol, alkohol n-pentylowy (dawniej alkohol n-amylowy), CH₃(CH₂)₃CH₂OH i 3-metylo-1-butanol, alkohol izopentylowy (izoamylowy), (CH₃)₂CH(CH₂)₂OH; izomery a.p. wykazują właściwości chem. charakterystyczne dla alkoholi alifatycznych; są otrzymywane przez hydratację izomerów pentenu, hydrolizę chloropentanów lub w reakcji izomerów butenu i tlenku węgla; izomery a.p. są wykorzystywane jako rozpuszczalniki tłuszczów, żywic i wosków; ich estry — jako plastyfikatory poli(chlorku winylu) i acetylocelulozy, a także jako substancje zapachowe; mieszanina azotanów(V) a.p. służy jako rozpuszczalnik lakierów i dodatek do oleju napędowego (podwyższa liczbę cetanową). Azotan(III) izopentylu jest stosowany w lecznictwie w nagłych skurczach mięśni gładkich, zwłaszcza naczyniowych, m.in. w dławicy piersiowej, kolce żółciowej oraz astmie, także w zatruciach cyjankami.