pasterstwo,
stadny chów zwierząt domowych (m.in. bydła, owiec, kóz, koni, wielbłądów);
pasterstwo
Encyklopedia PWN
występuje głównie na obszarach, gdzie uprawa roli jest niemożliwa lub nieopłacalna (obszary górskie, stepowe, tundra itp.); polega na ekstensywnym chowie zwierząt stadnych z wykorzystaniem naturalnych pastwisk, często sezonowych. Pasterstwo jest często związane z koczowniczym lub półkoczowniczym trybem życia; w Polsce przykładem pasterstwa jest sezonowy chów owiec w górach.
Historia. Najczęściej pasterstwo stanowiło gospodarkę ludów żyjących na dużych obszarach otwartych, nie sprzyjających uprawie roślin (stepy, pustynie, tundra), a także na mało urodzajnych obszarach górskich. Wypasanie stad łączyło się z koczowniczym trybem życia i z sezonowymi wędrówkami (np. w przypadku pasterstwa górskiego). Ludy pasterskie prawdopodobnie ukształtowały się w epoce neolitu ze stepowych ludów zbieracko-łowieckich; istniały w Azji co najmniej od III tysiąclecia p.n.e. Pasterstwo sprzyjało powstawaniu silnej organizacji społecznej z wyraźną przewagą patriarchy i starszyzny rodowej, hamowało zaś rozwój kultury materialnej, zwłaszcza budownictwa. W dużej mierze były to ludy wojownicze, których agresja zwiększała się wraz z pogarszaniem się warunków materialnych i groźbą głodu (np. ludy mongolskie — Hunowie i Tatarzy). W Europie pasterstwem w czasach nowożytnych zajmowali się Kałmucy, którzy w XVI w. przybyli nad dolną Wołgę (1847 zostali zmuszeni do osiadłego trybu życia), oraz Lapończycy (chów reniferów) do początku XX w. Do czasu powstania ZSRR pasterstwem zajmowali się Kazachowie, Kirgizi i Turkmeni. Koczownicze pasterstwo przetrwało do XXI w. wśród ludów zachodniej i środkowej Azji (m.in. Iran, Afganistan, Mongolia), Bliskiego Wschodu i Afryki, gdzie zajmują się nim m.in.: Beduini, Bedża, Berberowie, Fulanie, Hererowie i Hotentoci, Masajowie, Somalijczycy.
Na ziemiach polskich nie występowało pasterstwo w czystej formie, ponieważ jego rozwój był hamowany brakiem dostatecznie dużych obszarów otwartych. U schyłku neolitu i w epoce brązu u niektórych ludów stwierdzono częściowe istnienie na poły pasterskiej hodowli, później zwyciężyła gospodarka hodowlano-rolnicza, z rosnącą przewagą rolnictwa. Pasterstwo górskie zaczęło się rozwijać w 2. połowie XIV w. wraz z napływem Wołochów, którzy początkowo prowadzili koczowniczy tryb życia, od XV w. stopniowo ograniczając zasięg sezonowych wędrówek i w coraz większym stopniu łącząc pasterstwo owiec i kóz z rolnictwem; w maju (po strzyży) odbywał się wypęd (redyk) owiec, kóz i bydła na hale i polany, w październiku następował powrót do wsi. Pod wpływem Wołochów taki typ pasterstwa, zwany redykowym, upowszechnił się częściowo wśród Górali tatrzańskich i w stanie szczątkowym przetrwał do końca XX w.
