palatalizacja

palatalizacja

[łac. palatum ‘podniebienie’],

w węższym znaczeniu — dodatkowa artykulacja, przy której następuje zbliżenie środkowej części języka do pogranicza między podniebieniem twardym a miękkim (głoska), jak w ros. [tʲ sʲ zʲ];

w szerszym znaczeniu, w szczególności w językoznawstwie porównawczym i hist. — szeroka gama procesów fonologicznych, których ogólną cechą jest to, że głoski o tylnej artykulacji stają się bardziej przednie, a przednie ulegają cofnięciu; palatalizacje mogą zachodzić w różnych okresach i nie zawsze dają ten sam rezultat; w wyniku palatalizacji obserwujemy obecnie w języku pol. takie alternacje, jak chodzę: chodzisz (zębowe [ʣ] > prepalatalne [ʥ]), płakać: płaczę (welarne [k] > dziąsłowe [tʧ]), wróg: wróżebny (welarne [g] > dziąsłowe [ʒ]).