odlewnicza forma

odlewnicza forma,

przyrząd złożony z 2 lub więcej elementów, stanowiących obudowę (osłonę) wnęki odtwarzającej zewn. i wewn. kształty odlewu;

kształt zewn. formuje się za pomocą modelu odlewniczego, a kształt wewn. za pomocą ustawianych we wnęce f.o. rdzeni odlewniczych; formę może obejmować skrzynka formierska w postaci ramy. Rozróżnia się f.o. jednorazowego użytku — wykonane z mas formierskich, i f.o. trwałe (np. kokile) — wielokrotnego użytku, wykonane z metalu. Oprócz wnęki na odlew forma zawiera układ wlewowy. F.o. piaskowe (przeważnie z mas formierskich, których gł. składnikiem jest piasek kwarcowy) są najczęściej używanymi do odlewania stopów żelaza lub wykonywania jednostkowych odlewów z innych stopów.

Metody wytwarzania f.o. piaskowych zależą od wielkości i kształtu odlewów, wielkości produkcji oraz wymaganej dokładności wymiarowej i gładkości powierzchni odlewów; po zakrzepnięciu metalu odlew jest wybijany z formy i piaskowa f.o. ulega zniszczeniu. Formy piaskowe, w których lepiszczem jest bentonit (powszechnie stosowane) dzieli się na wilgotne (zalewane ciekłym metalem zaraz po wykonaniu) — utwardzone przez zagęszczanie (np. ubijanie), oraz formy utwardzane chemicznie lub cieplnie; f.o. piaskowe w produkcji seryjnej są wytwarzane na formierkach, a w produkcji wielkoseryjnej i masowej — na formierkach połączonych z dodatkowymi urządzeniami w automatyczne formierskie linie odlewnicze. Formami precyzyjnymi są nazywane f.o. stosowane w dokładnych metodach odlewania.