ochrona zabytków,
system prawny trwałej opieki nad ruchomymi i nieruchomymi obiektami zabytkowymi, stanowiącymi dobra kultury narodowej, w celu ich zachowania, należytego utrzymania, społecznie celowego wykorzystania oraz udostępniania do celów naukowych, dydaktycznych i wychowawczych;
ochrona zabytków
Encyklopedia PWN
w XVII w. powstał w Szwecji pierwszy urząd konserwatora; państwowa opieka nad zabytkami rozpoczęła się w początkach XIX w. i w wieku tym rozwinęła się we wszystkich krajach Europy; na przełomie XIX i XX w. kształtowały się naukowe podstawy ochrony zabytków (A. Riegl, M. Dvorak). W XX w. ochroną zabytków zajęła się Liga Narodów, a po II wojnie światowej — organizacja UNESCO; z inicjatywy UNESCO powstały: 1954 — międzynarodowa konwencja o ochronie dóbr kultury w czasie wojny, 1964 Karta wenecka (wytyczne robót konserwatorskich), 1965 Międzynarodowa Rada Zabytków i Zespołów Zabytkowych (ICOMOS), 1975 — Lista Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego — spis obiektów o pierwszorzędnym znaczeniu dla ludzkości, podlegających szczególnej ochronie; w Polsce — Kraków (Stare Miasto z Wawelem, Kazimierz, Stradom), Wieliczka (kopalnia soli), Oświęcim (obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu-Brzezince), Warszawa (Stare i Nowe Miasto), Zamość (renesansowe miasto), Białowieski Park Narodowy. W Polsce przeprowadzono jedną z najwcześniejszych prób inwentaryzacji zabytków, tzw. misję K. Stronczyńskiego (1844), obejmującą Królestwo Polskie; w okresie zaborów aktywnie działały Grona Konserwatorów Galicji Zachodniej i Wschodniej oraz Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości (Królestwo Polskie); 1918 wydano pierwszy akt prawny o opiece nad zabytkami sztuki i kultury, 1928 — rozporządzenie Prezydenta RP obowiązujące do 1962, kiedy to Sejm PRL podjął nową ustawę, znowelizowaną 1990. W 1930 utworzono Centralne Biuro Inwentaryzacji, 1945 powstała Naczelna Dyrekcja Muzeów i Ochrony Zabytków, Departament Ochrony Zabytków w ministerstwie oraz stanowiska Generalnego Konserwatora Zabytków i Wojewódzkich Konserwatorów Zabytków; 1947 powstała Katedra (obecnie Instytut) Konserwatorstwa i Zabytkoznawstwa przy UMK w Toruniu jako jedyna w Europie. W 1951 utworzono przedsiębiorstwo państwowe Pracownie Konserwacji Zabytków, prowadzące konserwacje najbardziej zagrożonych obiektów.
