nadmarioneta, Übermarionette,
typ postaci scenicznej;
nadmarioneta
Encyklopedia PWN
termin stworzony przez E.G. Craiga i zastosowany po raz pierwszy 1905 przy projektowaniu Internationales Theater der Über-marionetten w Dreźnie; swoje intencje zastąpienia aktora (jako „niestabilnego czynnika w rękach reżysera”) przez Übermarionette ogłosił w eseju Aktor i nadmarioneta (1907), czym wywołał spory i dyskusje w środowisku teatralnym, protestującym przeciw negacji roli aktora na scenie; Craig nie ułatwił zrozumienia swej koncepcji; odpowiednio do jego kolejnych oświadczeń nadmarioneta mogła być: 1) figurą, przewyższającą wzrostem człowieka, przedstawiającą bogów; 2) symbolem wartości duchowych człowieka; 3) wielofunkcyjnym aktorem z jedną lub wieloma maskami, do wymiany w toku działań scenicznych; 4) metaforą aktora pozbawionego egoizmu, oddającego swój talent w służbę teatru; teoria nadmarionety jest obecna w wielu próbach marionetyzowania i stylizacji gry aktorskiej.
