mezoderma

mezoderma

[gr. mésos ‘środkowy’, dérma ‘skóra’],

mezoblast,

anat. środkowa warstwa komórek zarodka leżąca między ekto- i endodermą, trzeci listek zarodkowy u zwierząt trójwarstwowych;

tworzy się pod koniec gastrulacji przez uwypuklenie bocznych ścian prajelita (np. u lancetnika) albo przez migracje komórek ektodermy do górnej części sklepienia prajelita, gdzie tworzy się mezoderma i struna grzbietowa (u płazów), lub poprzez migracje komórek smugi pierwotnej (u ryb, gadów, ptaków i ssaków). W dalszym rozwoju mezoderma różnicuje się na mezodermę przyosiową, mezodermę pośrodkową i mezodermę boczną. Mezoderma przyosiowa tworzy powtarzające się, metameryczne somity, mezoderma pośrodkowa jest zawiązkiem układu wydalniczego (nefrotom), a mezoderma boczna tworzy worki obejmujące jelito. W dalszej embriogenezie mezoderma boczna różnicuje się na mezodermę ścienną (somatopleurę) i mezodermę trzewiową (splanchnopleurę). Miejsce połączenia worków mezodermalnych nad i pod jelitem to krezka (mesenterium). Pochodzenia mezodermalnego są m.in.: układ krwionośny (zawiązujący się w postaci angioblastu), układ wydalniczy (nefrotom), układ kostny, mięśnie, somatyczne części gonad.