ludnościowe prognozy
 
Encyklopedia PWN
ludnościowe prognozy,
demogr. przewidywanie przyszłego stanu i struktury ludności, szczególnie wg płci, wieku i miejsca zamieszkania, stanu cywilnego, poziomu wykształcenia itp.; także prognozy gospodarstw domowych oraz rodzin wg składu osobowego.
Prognozy ludnościowe są opracowywane na podstawie danych dotyczących wyjściowej struktury ludności wg rozpatrywanych cech oraz przewidywanego kształtowania się podstawowych procesów demograficznych: umieralności, dzietności kobiet oraz migracji wewnętrznych i zagranicznych, a także zawieranych małżeństw i rozwodów. Prognozy ludności są oparte na hipotezach najbardziej prawdopodobnego przebiegu procesów demograficznych, projekcje ludnościowe zaś — na hipotezach teoretycznego, niekoniecznie realistycznego przebiegu procesów demograficznych. Prognozy ludności są obliczane na ogół na okres 5–10 lat, a projekcje na okresy dłuższe. Projekcje studialne odpowiadają z reguły na pytanie „co by było, gdyby spełniły się określone przewidywania”. Szczególną rolę odgrywają projekcje ostrzegawcze, których zadaniem jest określanie demograficznych skutków z góry przyjętych założeń, np. utrzymania się dzietności poniżej prostej zastępowalności pokoleń lub całkowitego wyeliminowania zgonów z powodu chorób układu krążenia. Do najbardziej charakterystycznych przewidywanych zmian w strukturze ludności Polski wg wieku należy zaliczyć: zmniejszanie się udziału dzieci do lat 14, rosnące i jednocześnie falujące udziały ludności w wieku produkcyjnym (szczególnie silne przyrosty w wieku produkcyjnym będą występować 1995–2010) oraz bardzo wysokie przyrosty udziału i liczby ludności w wieku poprodukcyjnym, szczególnie po 2005.
W Polsce liczba ludności osiągnęła ok. 38,2 mln (30 VI 2003). Jeśli dzietność ustabilizowałaby się na poziomie ok. 1,6 dziecka na kobietę, a poziom umieralności zacząłby zmierzać do poziomu zachodnioeuropejskiego (bez radykalnych ruchów migracji zagranicznej), to liczba ludności wzrosłaby 2010–15 do ok. 42 mln, a następnie zaczęłaby spadać, by 2030 osiągnąć poziom ok. 39 mln. Jeśli zaś dzietność ustabilizowałaby się na poziomie prostej zastępowalności pokoleń (2,1 dziecka na kobietę), to liczba ludności Polski rosłaby nieprzerwanie, osiągając 2030 ok. 44 mln, a następnie ustabilizowałaby się na poziomie ok. 45 mln. Ludność świata 2003 liczyła ok. 5,8 mld osób. Projekcje ONZ zakładają zmniejszanie umieralności we wszystkich częściach świata, zmierzające do osiągnięcia ok. 2150 średniej długości trwania życia do ok. 85 lat. Jeśliby 2020–25 osiągnięto w skali globalnej zmniejszenie średniej liczby dzieci przypadających na 1 kobietę do poziomu prostej zastępowalności, to liczba ludności świata zwiększałaby się stale do 2110, a następnie ustabilizowała na poziomie ok. 11,5 mld; jest to projekcja określana przez ONZ jako wariant średni. Gdyby poziom prostej zastępowalności pokoleń został odsunięty w czasie do 2075–80, to liczba ludności świata ustabilizowałaby się ok. 2130 na poziomie ok. 14,0 mld. Gdyby zaś dzietność ustabilizowała się w okresie 2020–25 na poziomie 2,5 dziecka na kobietę, to liczba ludności rosłaby nieprzerwanie do ok. 28 mld (2150). Jest to wariant wysoki projekcji ONZ. Gdyby dzietność spadła radykalnie w okresie 2020–25 do poziomu 1,7 dziecka na kobietę, to ok. 2050 liczba mieszkańców globu wzrosłaby do ok. 7,8 mld, a następnie zmalałaby do poziomu ok. 4,3 mld (2150).
Jerzy Z. Holzer
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia