lewantyński handel
 
Encyklopedia PWN
lewantyński handel,
określenie średniowiecznego i nowożytnego handlu europejskiego z krajami wschodniej części basenu Morza Śródziemnego, Lewantem.
Początkowo pośrednikiem między Azją a zachodem Europy był Konstantynopol. W IX–X w. 2 miasta włoskie, Amalfi (podległe cesarstwu bizantyńskiemu) i Wenecja, przełamały ten monopol, nawiązując bezpośrednią żeglugę z portami Syrii, Palestyny i Egiptu; w ich ślady poszły Piza i Genua. Rozkwit handlu lewantyńskiego nastąpił w epoce wypraw krzyżowych w XI–XIII w. Konkurencja stała się jednak zarzewiem wojen: 1135 Piza zniszczyła flotę Amalfi, lecz sama padła 1284 ofiarą Genui; 1204 Wenecja, uczestnicząc w zdobyciu Konstantynopola przez IV krucjatę, uzyskała dzięki temu wyłączność na handel z Lewantem; jednak 1261 Genua, pomagając Paleologom z Nicei odzyskać Konstantynopol, zrównoważyła w Lewancie wpływy Wenecji, które utraciła 1381; w XV–XVI w. Wenecja panowała niepodzielnie na targowiskach Bliskiego Wschodu — do Aleppo, Aleksandrii i Smyrny docierały towary orientalne, zwłaszcza przyprawy korzenne, tkaniny, bawełna, jedwab i barwniki; oferta eksportowa Europy była uboga: metale, drewno budulcowe, sukna, toteż w zamian za luksusowe wyroby lewantyńskie płacono głównie srebrnym pieniądzem. Zajęcie 1453 przez Turków osmańskich Konstantynopola, a 1517 Syrii i Egiptu nie zakłóciło trwale handlu lewantyńskiego, przeciwnie — dominacja turecka w XVI w. zwiększyła bezpieczeństwo podróży; odkrycie Ameryki (1492) i morskie drogi wokół Afryki (1497) dopiero po ok. 120 latach zmniejszyło znaczenie handlu lewantyńskiego Istotną zmianę przyniosło wyparcie z Lewantu Włochów w XVII–XVIII w. przez merkantylistyczne potęgi Północy, Anglię i Holandię. W XVI–XVIII w. również Polska prowadziła ożywiony handel lądowy z Lewantem. Kres znaczeniu handlu lewantyńskiego położyło otwarcie 1869 Kanału Sueskiego, pozwalające na skrócenie drogi do Indii i na Daleki Wschód, a także rozwój żeglugi parowej, która skróciła czas pokonywania oceanów.
Andrzej Dziubiński
Bibliografia
A. Dziubiński Na szlakach Orientu. Handel między Polską a Imperium Osmańskim w XVI–XVIII w., Wrocław 1997.
W. Heyd Histoire du commerce du Levant au Moyen Âge, Bd. 1–2, Leipzig 1885–86;
K. Glaman Dutch-Asiatic Trade 1620–17, The Hague 1958;
P. Cernovodeanu England’s Trade Policy in the Levant (1660–1714), Bucharest 1972.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia