less
 
Encyklopedia PWN
less
[niem.],
loes, loess,
drobnoziarnista (pyłowa), luźna skała osadowa, zbudowana gł. z ziarn kwarcu (do ok. 80%) średnicy 0,01–0,06 mm;
zawiera też kalcyt, skalenie, łyszczyki, minerały ilaste, także minerały ciężkie — cyrkon, granat, turmalin i in.; żółty, szarożółty lub rdzawożółty, niewarstwowany i nieplast., dość zwarty, lecz łatwo rozcieralny na pył, silnie porowaty; często zawiera konkrecje węglanowe (tzw. kukiełki lessowe). Powstaje w wyniku nawiewania pyłów przez wiatr (eoliczne procesy); materiał skalny pochodzi gł. z obszarów pustynnych i peryglacjalnych (na przedpolach lądolodów). Zajmuje olbrzymie obszary w Azji (zwłaszcza w Chinach, gdzie pokłady jego osiągają grub. do 600 m, Mongolii, Turkiestanie), Ameryce Północnej i Południowej oraz w Europie — na Ukrainie, Węgrzech, w Rumunii i w Polsce (na Wyż. Lubelskiej, Małopolskiej i na Przedgórzu Sudeckim); pochodzi gł. z plejstocenu, tworzy się też współcześnie (pustynne tereny środkowej Azji i Ameryki Północnej); jest skałą macierzystą żyznych gleb (np. czarnoziemów Ukrainy). Stosowany do wyrobu klinkieru i in. materiałów budowlanych.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Shanxi, fragment Wyżyny Lessowej (Chiny)fot. J. Piwowarczyk/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia