kliper
[ang.]:
kliper
Encyklopedia PWN
1) kliper baltimorski, statek żaglowy przeznaczony do szybkiego przewozu cennych i łatwo psujących się towarów w kabotażu północnoamer. w XVIII i XIX w.; budowany w Baltimore, pojemność 50–300 BRT; charakterystyczny smukły kadłub; 2 maszty o skośnym ożaglowaniu; doświadczenia z kliprami baltimorskimi posłużyły amer. konstruktorom do zaprojektowania kliprów rejowych.
2) kliper rejowy, statek żaglowy budowany od poł. XIX w.; przeznaczony do przewozu ładunków i pasażerów; pojemność 700–2500 BRT; 3 maszty z ożaglowaniem rejowym o dużej powierzchni; konstrukcja kliprów rejowych (smukły kadłub) i duża powierzchnia żagli umożliwiały rozwijanie prędkości 10–18 węzłów przy sprzyjających wiatrach. Duże klipry budowano w celu zaspokojenia potrzeb przewozowych na najdłuższych trasach emigranckich: wschodnie wybrzeże USA–Kalifornia i W. Brytania–Australia, gdzie utrzymały się ponad 40 lat, a małe — do transportu cennych ładunków, np. herbaty, opium, jedwabiu. Wprowadzanie statków parowych stopniowo elimonowało klipry z ich tras; w latach 60. i 70. XIX w. woziły jeszcze m.in. herbatę z Chin, następnie wełnę z Australii do Europy; w ostatniej dekadzie XIX w., ze zmniejszonym ożaglowaniem, transportowały węgiel, zboże i guano. Pierwszym kliprem rejowym był amer. Rainbow, zbud. 1845. Produkcja kliprów rejowych rozwinęła się najpierw w USA, także na eksport do Wielkiej Brytanii (najsłynniejszym budowniczym kliprów był D. McKay); następnie została zdominowana przez stocznie brytyjskie. Klipry rejowe z sezonowymi ładunkami odbywały wyścigi, tzw. regaty herbaciane (najbardziej znane 1856–78 z Chin do Londynu). Jedyny zachowany kliper Cutty Sark, zwycięzca regat 1876, stoi w suchym doku w Greenwich (Londyn) jako statek-muzeum.
