jednostka mieszkaniowa

jednostka mieszkaniowa,

urb. zespół budynków i zamieszkująca je społeczność, wyodrębnione przestrzennie w ramach większej jednostki osadniczej.

Cechą podstawową jednostki mieszkaniowej jest lokalny zasięg wszystkich jej instytucji (grupa zabawowa, grupa sąsiedzka, klub mieszkańców, ośr. kultury, ośr. usługowy, szkoła). Jdnostkami mieszkaniowymi są: osiedle mieszkaniowe, osiedle społ., jednostka szkolna, jednostka sąsiedzka. Ideę określenia optymalnej jednostki mieszkaniowej zapoczątkowały w XIX w. działania na rzecz poprawy sanitarnych warunków mieszkaniowych w miastach, dramatycznie pogarszających się w związku z uprzemysłowieniem. Początkowo wielkość jednostek mieszkaniowych była pochodną liczby osób zatrudnionych w zakładzie pracy (osiedla patronackie dla robotników przem., modelowe jednostki mieszkaniowe: Nowa Harmonia R. Owena, Falanster Ch. Fouriera). Uzależnienie wielkości jednostek mieszkaniowych od sposobu rozmieszczenia obiektów usługowych zaznaczyło się po raz pierwszy w koncepcjach miasta ogrodu E. Howarda i miasta przem. P. Garniera. W 1922 Le Corbusier i P. Jeanneret w projekcie miasta współcz. wyróżniali jednostki mieszkaniowe (immeubles-villas) jako rekreacyjne skwery otoczone ciągłą zabudową z lokalami usługowymi w parterach. W Wiedniu 1922–30 wznoszono jednostki mieszkaniowe w postaci wielkich bloków z rozległym wewn. dziedzińcem (Hofen). Jednostki mieszkaniowe typu osiedlowego wywodzą się z niem. Siedlungen. W 1919–33 architekci, m.in. B. Taut, W. Gropius, O. Haester, H. Scharoun nadali osiedlom cechy wyróżniające je społecznie i przestrzennie z otoczenia. Jednostka sąsiedzka C.A. Perry’ego jest modelem jednostki mieszkaniowej wyróżnionej wg kryterium obiektów i urządzeń wspólnego użytkowania określonego terenu i zamieszkujących go ludzi. Super jednostka mieszkaniowa (Le Corbusier) jest modelem budowli jednoczącej mieszkania i usługi w jednej bryle. W Polsce jednostka mieszkaniowa jest utożsamiana z osiedlem. Pierwsze projekty (częściowo wzorowane na doświadczeniach wiedeńskich) realizowała Warsz. Spółdzielnia Mieszkaniowa przed 1939; B. Brukalska przedstawiła 1946 hierarchiczny zestaw jednostek zbiorowości społ. odpowiadający hierarchii zaspokajania potrzeb: 1) mieszkanie rodzinne, 2) dom zbiorowy 100–150 osób, 3) kolonia 800 osób, 4) osiedle 5–8 tys. osób, 5) dzielnica mieszkaniowa 25–40 tys. osób. W 1948–80 wielkość strukturalnej jednostki mieszkaniowej określano ogólnokrajowymi normatywami projektowania i wyprowadzano z liczby dzieci uczęszczających do jednej szkoły. Praktyka realizacyjna modyfikowała normatywne modele, uzależniając wielkość jednostki mieszkaniowej od skali przedsięwzięcia inwestycyjnego, planowanej struktury przestrzennej miasta lub przebiegu arterii komunikacyjnych.