hetman
dowódca wojsk. w Polsce i na Litwie od XV w. do 1795;
[czes. < niem.],
hetman
Encyklopedia PWN
dowódca wojsk zaciężnych (pospolite ruszenie nie podlegało hetmanowi); miał on prawo wydawania rozkazów, lustrowania oddziałów, sądzenia i karania; hetmani wydawali przepisy dla wojska, zwane artykułami hetmańskimi; hetmana powoływano na czas działań wojennych, podlegał królowi; stały urząd hetmana wielkiego koronnego od 1503, a litewskiego w końcu XV w.; od 1581 urząd hetmana dożywotni, mianowany przez króla; pierwotnie Korona i Litwa miały po jednym hetmanie (hetman koronny i hetman litewski), od XVI w. po dwóch (hetman wielki i hetman polny — zastępca hetmana wielkiego); w połowie XVI w. istniał urząd hetmana nadwornego, który zanikł za Zygmunta III Wazy; 1776 utworzono Departament Wojskowy Rady Nieustającej, który ograniczył władzę hetmana.
