grusza, Pyrus,
rodzaj z rodziny różowatych;
grusza
Encyklopedia PWN
ok. 30 (wg niektórych autorów ok. 60) gat. drzew i krzewów owocowych, także ozdobnych, pochodzących gł. z górskich obszarów Azji, Europy oraz północnej Afryki; w uprawie liczne odmiany szlachetne. Większość eur. i amer. odmian uprawnych pochodzi gł. od gruszy pospolitej, P. communis, rosnącej dziko na Niżu Środkowoeur. i w południowo-zachodniej Azji, oraz od gruszy oliwnikolistnej, P. elaeagrifolia, gruszy śnieżnej, P. nivalis i gruszy szałwiolistnej, P. salvifolia. Grusza pospolita, długowieczne drzewo, wysokość do 20 m, w Polsce rośnie w lasach liściastych i na miedzach wśród pól; liście jajowate lub okrągłe, z połyskiem; pędy cierniste, kwiaty zwykle białe; owoce rzekome (powstałe z zalążni i dna kwiatowego), małe, kuliste, o cierpkim, kamienistym miąższu, jadalne po tzw. ulężeniu (ulęgałki); siewki gruszy pospolitej są używane jako podkładki dla odmian uprawnych. Uprawa gruszy w Europie sięga okresu neolitu, rozpowszechniona na wybrzeżu M. Śródziemnego już ok. 1000 lat p.n.e. Współczesne eur. odmiany gruszy (ponad 5 tys.) mają owoce wydłużone (z wyjątkiem kulistych bergamot), średniej wielkości (średnica 5–10 cm), najczęściej o masie 75–300 g, lub duże (średnica ponad 10 cm) o miąższu miękkim, soczystym, słodkim (7–13% cukrów), deserowe i na przetwory (kompoty, susz, konfitury itp.); z owoców gruszy, zwłaszcza w północno-zachodniej Francji, wyrabia się napój alkoholowy, tzw. gruszecznik (fr. poiré); drewno gruszy, barwy czerwonawej, jest cenione w stolarstwie meblowym, snycerstwie i tokarstwie. Do najlepszych odmian deserowych należą: ‘Faworytka’, ‘Lipcówka Kolorowa’, ‘Bonkreta Williamsa’, ‘Trewinka’, ‘Komisówka’, ‘Bera Hardy’, ‘Lukasówka’, ‘General Leclerc’, ‘Konferencja’. Odmiany azjat., rozpowszechnione zwłaszcza w Chinach, pochodzą gł. od dziko rosnących gat. miejscowych; dają owoce słodkie, soczyste, ale twarde, o miąższu gruboziarnistym; ze względu na dużą odporność na choroby, używane często do krzyżówek z odmianami europejskimi. Do największych producentów gruszek w Europie należą: Włochy, Francja, Hiszpania; w Polsce uprawa gruszy ma mniejsze znaczenie, stanowi ok. 6% upraw drzew owocowych.
