geotechnika

geotechnika

[gr. gḗ ‘ziemia’, téchnē ‘sztuka’, ‘nauka’, ‘ rzemiosło’],

dyscyplina nauk. zajmująca się zastosowaniem teorii nauk. i metod inżynieryjnych pozwalających na uzyskanie, interpretację i wykorzystanie wiedzy o gruntach (skałach) w celu ustalenia warunków budowlanych na danym terenie.

G. jest dziedziną interdyscyplinarną, wykorzystującą wyniki badań geologii inżynierskiej, mechaniki gruntów i mechaniki skał, gruntoznawstwa, petrologii, hydrogeologii i nauk pokrewnych. W g. rozróżnia się gł.: geoinżynierię, g. budowlaną, g. środowiska i g. górniczą, a ostatnio także g. morską. G. zajmuje się zagadnieniami techn., w których grunt występuje jako współdziałające otoczenie budowli lub — czasami — jako tworzywo konstrukcyjne; wyniki badań geotechn. są więc podstawowymi danymi do projektowania fundamentów konstrukcji bud. i wykonawstwa budowli naziemnych, podziemnych, lądowych i wodnych, prowadzenia robót bud. (wykopy ziemne, drogowe, nasypy i obwałowania, ustalenie stateczności skarp, zagęszczenia gruntów i ich wzmacniania).

Początki g. sięgają XVII w., kiedy postęp techniki spowodował konieczność ilościowej charakterystyki podłoża budowlanego; rozwój g. nastąpił w XIX w. w związku z budową kolei żelaznych. Podstawową dziedziną wykorzystywaną w g. jest mechanika gruntów, nauka o fiz. właściwościach ośrodka gruntowego oraz o stanach naprężeń i odkształceniach tego ośrodka pod wpływem działających obciążeń. Największe ośrodki prowadzace badania w dziedzinie g. znajdują się w Wielkiej Brytanii, Holandii, Szwecji, Norwegii. W Polsce g. rozwinęła się w okresie międzywojennym w związku z badaniami i oceną gruntów wykorzystywanych na potrzeby realizacji takich obiektów, jak port w Gdyni, COP i zapory wodne; badania geol. i geotechn. prowadzono po II wojnie świat. dla takich budowli, jak m.in. osiedla w Nowej Hucie, Pałac Kultury i Nauki w Warszawie, kopalnie odkrywkowe węgla brunatnego, zapory wodne.

W Polsce g. jest uprawiana w większości uczelni techn. oraz w niektórych instytutach, m.in. w Inst. Techniki Budowlanej w Warszawie; działa też Pol. Kom. Geotechniki (PKG) skupiający specjalistów z zakresu g., należy on m.in. do Międzynar. Stow. Mechaniki Gruntów i Geotechniki