elementarz
podręcznik do początkowej nauki czytania i pisania;
[łac. elementarius ‘początkowy’],
elementarz
Encyklopedia PWN
pierwsze druki uważane za elementarze, tzw. abecedariusze, pojawiły się w XVI w.; w Polsce za najwcześniejszą próbę elementarza uważa się tzw. głośniki dołączone do Katechizmu Jana Seklucjana (1547), a najstarszy zachowany polski elementarz, wyd. w Królewcu, pt. Nauka krótka ku czytaniu pisma polskiego, pochodzi z 1570; miał on, podobnie jak późniejsze, charakter rel.; termin elementarz upowszechnił się w XVIII w., wówczas też pojawiły się w elementarzu teksty świeckie; wyd. 1785 przez Komisję Edukacji Nar. Elementarz dla szkół parafialnych narodowych oprócz Nauki czytania i pisania (oprac. przez. O. Kopczyńskiego, z zastosowaniem analit.-syntet. metody nauczania) zawierał Katechizm, Naukę obyczajową (w oprac. G. Piramowicza) i Naukę rachunków (A. Gawrońskiego); późniejsze najbardziej znane pol. elementarze to: K. Wolskiego Nauka początkowego czytania, pisania i rachunków (1811), E. Estkowskiego Elementarzyk ułożony wedle metody pisania i czytania (1851) i K. Prószyńskiego (Promyka) elementarz dla samouków (1879); najważniejszy polski elementarz. XX w. to elementarz M. Falskiego, stosowany nieprzerwanie — w kolejnych, zmieniających się i udoskonalonych wersjach — od 1910; w nauczaniu początkowym wykorzystuje się obecnie wiele książek pełniących funkcje elementarza
