cogito

cogito

[łac.],

filoz. skrót sformułowania R. Descartes’a cogito ergo sum [‘myślę, więc jestem’] z Rozprawy o metodzie;

cogito oznacza akt świadomości; z cogito, czyli aktualnej myśli, Descartes wyprowadził rzeczywistość duszy jako indywidualnej substancji; pewna antycypacja kartezjańskiego cogito znajduje się już w dziele św. Augustyna O państwie Bożym (wydanie polskie 1835, nowy przekład 1977); później formuła cogito była poszerzana w bezosobowym sensie: cogito ergo est [‘myślę, więc jest’] — przez A. Schopenhauera; cogito ergo sum et est [‘myślę, więc jestem i jest’] — przez E. Boutroux (dla którego była streszczeniem dedukcji transcendentalnej I. Kanta); idea cogito otworzyła drogę filozofii podmiotu oraz nowej, nieprzedmiotowej metafizyce; pojęcie to jest obecnie często używane jako synonim jaźni lub świadomości.