cez

cez, Cs, caesium,

pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 55;

Symbol: Cs

Nazwa łacińska: Caesium

Liczba atomowa: 55

Pierwiastek promieniotwórczy: nie

Grupa układu okresowego pierwiastków: 1 — litowce

Odkrycie: 1860

Odkrywca: Bunsen Robert Wilhelm, Kirchhoff Gustav Robert

względna masa atomowa 132,90545; należy do grupy litowców; bardzo miękki, lekki, srebrzysty metal; temperatura topnienia 28,5°C, temperatura wrzenia 670°C, gęstość 1,8785 g/cm³; bardzo aktywny chemicznie; stopień utlenienia I; w powietrzu spala się na ponadtlenek CsO₂; reaguje gwałtownie z wodą, tworząc wodorotlenek CsOH (jego roztwór jest najmocniejszą zasadą); sole cezu, np. chlorek CsCl, węglan Cs₂CO₃, siarczan Cs₂SO₄, są rozpuszczalne w wodzie; cez jest metalem rzadkim, w przyrodzie towarzyszy innym litowcom (m.in. w łyszczykach, skaleniach potasowych), tworzy też własny minerał — pollucyt (Cs,Na)[AlSi₂O₆]₂·H₂O, który jest gł. rudą c.; cez służy m.in. do pokrywania wnętrz fotodiod, a jego parami zmieszanymi z argonem wypełnia się lampy elektronowe; c. jest też jonowym źródłem napędu rakietowego poza atmosferą ziemską; promieniotwórczy izotop ¹³⁷Cs jest używany jako źródło promieniowania γ w medycynie i defektoskopii, izotop c. ¹³³Cs stosuje się w zegarach atomowych . C. odkryli 1860 R.W. Bunsen i G.R. Kirchhoff.