Bunsen Robert Wilhelm

Bunsen

[bunzn]

Robert Wilhelm , ur. 31 III 1811, Getynga, zm. 16 VIII 1899, Heidelberg,

fizykochemik niemiecki.

Urodził się 31 III 1811 w Getyndze. Jego ojciec był językoznawcą, profesorem uniwersytetu w Getyndze. Bunsen studiował chemię na uniwersytetach w Getyndze, Paryżu, Berlinie, Wiedniu. W 1830 uzyskał tytuł doktora. Od 1836 był profesorem Wyższej Szkoły Przemysłowej w Kassel, od 1838 — uniwersytetu w Marburgu, od 1851 — we Wrocławiu, 1852 — w Heidelbergu (gdzie pracował do emerytury). Był utalentowanym eksperymentatorem i wynalazcą wielu aparatów i urządzeń stosowanych w chemii. Laboratorium Bunsena w Heidelbergu odegrało ważną rolę w rozwoju chemii — było ośrodkiem, w którym pracowało i kształciło się wielu wybitnych chemików, m.in.: A. Baeyer, F. Beilstein, H.H. Landolt, V. Meyer, H. Roscoe.

W 1858 Bunsen został członkiem Towarzystwa Królewskiego w Londynie, 1861 — Petersburskiej Akademii Nauk. Pozostał kawalerem. Zmarł 16 VIII 1899 w Heidelbergu.

Badania

W latach 1838–43 Bunsen badał związki organiczne zawierające arsen, silne trucizny. Podczas tych prac omal nie uległ śmiertelnemu zatruciu, a gdy w laboratorium nastąpił wybuch — stracił oko. Badaniami związków metaloorganicznych zajął się uczeń Bunsena, E. Frankland, który opracował syntezy wielu takich związków.

Robert Wilhelm Bunsen opracował (1870) metodę kalorymetrii lodowej, badał zależność temperatury ciał od ciśnienia. Zajmował się także badaniem reakcji wybuchowych (m.in. badał wpływ światła na mieszaninę chloru i wodoru) oraz zjawisk wulkanicznych.

Zapoczątkowanie analizy widmowej

W dziedzinie optyki wiele prac wykonał Bunsen wspólnie z G.R. Kirchhoffem. W pracowni Bunsena, 1850 został skonstruowany (prawdopodobnie przez jego technika) specjalny palnik, znany jako palnik Bunsena (używany do dziś w laboratoriach chemicznych). Palnik ten dzięki regulacji dopływu powietrza (regulacji składu mieszanek gaz palny-powietrze) umożliwiał wytworzenie nieświecącego, bezbarwnego płomienia. Gaz węglowy, którego używano wówczas, bez dostatecznego dopływu powietrza spala się świecącym, kopcącym płomieniem o niezbyt wysokiej temperaturze. Przy dostatecznym dopływie powietrza następuje całkowite spalanie gazu, a płomień jest nieświecący i ma wyższą temperaturę. Ogrzewane przez Bunsena w tym płomieniu substancje (sole) przechodziły w stan pary i zabarwiały płomień. Barwa płomienia zależała od metalu występującego w soli. Barwę płomienia Bunsen obserwował przez kolorowe filtry szklane bądź zabarwione roztwory. Kirchhoff zaproponował używanie do tego celu pryzmatu. Przepuszczając światło zabarwionego płomienia przez pryzmat, z łatwością można było obserwować widma liniowe, charakterystyczne dla każdego z badanych pierwiastków. Bunsen i Kirchhoff 1859 opisali tę metodę wykrywania nawet małych ilości pierwiastków; podali też, że każdy pierwiastek ma charakterystyczny układ linii widmowych. Stworzyli w ten sposób podstawy analizy widmowej (obecnie używa się nazwy analiza spektralna). Tą metodą odkryli 1860 cez i 1861 rubid. Analiza spektralna umożliwiła poznanie chemicznego składu gwiazd (m.in. 1868 astronom P.J. Janssen i astrofizyk J.N. Lockyer, pracując niezależnie, podczas analizy spektralnej atmosfery słonecznej odkryli hel — pierwiastek nieznany jeszcze na Ziemi).

Bunsen i Kirchhoff ulepszyli spektroskop Fraunhofera, otrzymując pierwszy spektrometr.