cement

cement

[łac. caementum ‘kamień tłuczony’],

sproszkowany mineralny materiał wiążący (spoiwo budowlane), który po wymieszaniu z wodą tworzy plastyczną mieszankę (zaczyn), mającą zdolność twardnienia w wodzie (co jest korzystne dla późniejszych własności wyrobów cementowych) i na powietrzu, dając sztuczny kamień odporny na działanie wody;

używany do zapraw i betonów; otrzymywany przez wypalanie odpowiednich surowców w wysokiej temperaturze, a następnie zmielenie produktu na bardzo drobny proszek. W zależności od składu użytych surowców, sposobu produkcji i właściwości produktu rozróżnia się: cement portlandzki, otrzymywany przez prażenie w temperaturze ok. 1400°C margli lub wapieni zmieszanych z gliną i zmielenie tak uzyskanego klinkieru portlandzkiego z dodatkiem gipsu i żużla wielkopiecowego; cement portlandzki biały, używany do zapraw szlachetnych i sztucznych marmurów; wyrabiany z czystych surowców pozbawionych barwiących związków żelaza i wypalany z zastosowaniem paliw ciekłych lub gazowych nie dających popiołu; cement hutniczy, wyrabiany z granulowanego żużla wielkopiecowego (30–80%) i klinkieru cementu portlandzkiego (20–70%), odporny na działanie wód kwaśnych (tzw. wód agresywnych); cement glinowy, otrzymywany przez zmielenie mieszaniny boksytu z wapieniem, którą się stapia w piecu elektrycznym, a następnie miele; szybko twardniejący, odporny na działanie wody słonej; cement pucolanowy, otrzymywany przez zmielenie klinkieru cementu portlandzkiego i pucolany (30–40%) z dodatkiem siarczanu wapnia; spotyka się również inne rodzaje cementu, jak np.: cement anhydrytowy, otrzymywany z drobno zmielonego bezwodnego siarczanu(V) wapnia z dodatkiem katalizatorów (np. siarczanu sodu w mieszaninie z siarczanem miedzi lub żelaza); cement magnezjowy (zw. cement Sorela), otrzymywany przez zmieszanie wypalonego magnezytu ze stężonym roztworem chlorku magnezu; po kilku godz. tworzy twardą masę; stosowany jako kit do metali i szkła; cement specjalny, np. cement ekspansywny, pęczniejący podczas twardnienia i stosowany do uszczelniania spoin lub pęknięć w konstrukcjach budowlanych. Charakterystyczną cechą techniczną cementu jest ich wytrzymałość na ściskanie określana dla zaprawy cementowej (o składzie ustalonym przez normę) z danego cementu po 28 dniach dojrzewania, nazywana dawniej marką cementu, a obecnie klasą wytrzymałości cementu (np.: 32,5 MPa, 42,5 MPa, 52,5 MPa).

Pierwszy patent na wytwarzanie cementu portlandzkiego otrzymał 1824 J. Aspdin; 1877 T.R. Crampton wynalazł piec obrotowy do wyprażania cementu, który zastosowano 10 lat później w brytyjskim przemyśle.