capitatio/iugatio
system wymierzania podatków w czasach późnego cesarstwa, wprowadzony przez Dioklecjana zapewne 287;
[łac. caput ‘głowa’, ‘człowiek’, iugum ‘jarzmo’, ‘zaprzęg’],
capitatio/iugatio
Encyklopedia PWN
poprzedzony szczegółowym katastrem i spisem ludności, ustalał ułamek globalnego podatku, który przypadał na poszczególne gminy i okręgi wiejskie imperium na podstawie powierzchni gruntów ornych i liczby rolników; przez długi czas uważano, że jego istotą była równoważność między 2 jednostkami podatkowymi: caput (jednostka siły roboczej, osoba pracująca na roli) i iugum (jednostka ziemi uprawnej dająca się uprawiać przez caput); w rzeczywistości iugum oznaczało zawsze 100 iugera (25 ha); z kolei caput było abstrakcyjną jednostką rozdziału obciążeń, nakładaną na poszczególne gminy w różnym wymiarze, ustaloną na podstawie ich wydolności podatkowej, której wyrazem była liczba osób pracujących na roli, mogła ona ulec zwiększeniu lub zmniejszeniu przy nakładaniu konkretnych obciążeń; w zależności od regionu stosowano capitatio/iugatio albo ich kombinacje; system ten, zarazem prosty i elastyczny, pozwalał państwu stosunkowo łatwo podwyższać (i egzekwować) obciążenia, co miało doprowadzić do nieznanego dotąd ucisku podatkowego.
