bizmut

wyk. A. Dukata/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

bizmut, Bi, bismutum,

pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 83;

Symbol: Bi

Nazwa łacińska: Bismuthum

Liczba atomowa: 83

Pierwiastek promieniotwórczy: nie

Grupa układu okresowego pierwiastków: 15 — azotowce

Odkrycie: XV wiek

względna masa atomowa 208,98; bizmut należy do grupy azotowców; różowobiały, kruchy, łatwo topliwy metal; słabo przewodzi prąd elektryczny, w polu magnet. jego opór bardzo wzrasta; temperatura topnienia 271°C, temperatura wrzenia 1560°C, gęstość 9,747 g/cm³; chemicznie mało aktywny; stopnie utlenienia: III (związki trwałe) oraz V; do związków bizmutu, w których występuje on na III stopniu utlenienia należą m.in.: siarczek Bi₂S₃, tlenek Bi₂O₃, wodorotlenek Bi(OH)₃, halogenki; w tlenku Bi₂O₅ i bizmutanach (silne utleniacze) bizmut ma stopień utlenienia V; bizmut występuje w postaci rodzimej oraz w minerałach (najważniejsze: bizmutynit (Bi₂S₃) i bizmit (Bi₂O₃); bizmut jest zazwyczaj produktem ubocznym podczas eksploatacji złóż miedzi, cyny i wolframu, złota, kobaltu i srebra, ołowiu; stosowany jako składnik stopów niskotopliwych (np. Rosego, Wooda), domieszka do wyrobów ceramicznych, materiałów elektronicznych oraz niektórych katalizatorów procesów petrochemicznych (reforming); spirala z metalicznego bizmutu służy do pomiaru natężenia pola magnet.; molibdeniany bizmutu są katalizatorami utleniania propenu do akroleiny (i jej pochodnych), jodek jest stosowany jako smar proszkowy w niektórych urządzeniach próżniowych; niektóre org. związki bizmutu są używane w lecznictwie (np. dermatol). Bizmut był znany już w XV w., a jego odkrycie przypisuje się Basiliusowi Valentinusowi.