bawełna, bawełnica, Gossypium,
rodzaj roślin z rodziny ślazowatych;
bawełna
Encyklopedia PWN
obejmujący, w zależności od ujęcia taksonomicznego, od 4 do ok. 70 gat. roślin rocznych lub wieloletnich (krzewów, krzewinek), występujących w tropik. strefie Eurazji, Afryki i obu Ameryk, gł. w składzie suchych lasów i zarośli podzwrotnikowych; najważniejsza roślina włóknodajna, użytkowana od kilku tys. lat; liście długoogonkowe o blaszce dłoniastej, 3–7-klapowej; kwiaty duże, przeważnie żółte lub białe, po zapyleniu purpurowoczerwone, potem czarne; owocem jest torebka (przy dojrzewaniu pękająca) z licznymi drobnymi nasionami o łupinach okrytych długimi jednokomórkowymi włoskami (gł. surowiec włók.), też krótkimi (tzw. podwłosie). Spośród gat. uprawnych największe znaczenie gosp. ma bawełna zwyczajna, G. hirsutum, od której wywodzi się ponad 80% współcz. form uprawnych i odmian; bawełna jest uprawiana pomiędzy 44°N i 36°S, przeważnie jako roślina jednoroczna rozmnażana z nasion; wymaga gleb głębokich o właściwych stosunkach powietrzno-wodnych, a w okresie wegetacji — trwającym 6–7 mies. — wysokiej temperatury i nasłonecznienia; często plantacje bawełny są nawadniane; zbiory włókna wraz z nasionami (tzw. bawełna surowa) ręczne lub za pomocą kombajnów (tzw. pikerów lub striperów) zwykle trzykrotne (trwają 2–3 mies.) ze względu na nierównoczesne dojrzewanie i pękanie torebek; zbiór mech. jest poprzedzony defoliacją; średni plon włókna odziarnionego 300–350 kg z 1 ha; czyste włókno zależnie od odmiany i gat. stanowi 12–45% masy bawełny surowej; z nasion zawierających 19–28% tłuszczu wydobywa się olej bawełniany; makuchy i śruta poekstrakcyjna są dobrą paszą, zwłaszcza dla bydła; łodygi bawełny są wykorzystywane w przemyśle papierniczym; największymi producentami bawełny (włókna) są: Chiny, USA, Pakistan, Indie, Uzbekistan (1,2 mln t).
