ateneos,
korporacje nauk.-lit., działające w XIX–XX w. w gł. miastach Hiszpanii;
ateneos
Encyklopedia PWN
stanowiły ośrodki liberalnej myśli polit. i nowych prądów intelektualnych; najważniejszym był Ateneo Científico, Literario y Artístico w Madrycie, zał. 1820 i (po rozwiązaniu 1823) ponownie 1835; stał się niezależną repliką oficjalnych instytucji akademickich, z sekcjami obejmującymi różne dziedziny wiedzy, literatury i sztuk pięknych; był zarazem wszechnicą nauk., salonem polit. i miejscem pracy twórczej; stał się kuźnią republikańskiej inteligencji; w jego władzach zasiadali m.in.: M. de Unamuno, G. Marañon i M. Azaña; zamknięty w okresie dyktatury M. Primo de Rivery (do 1930) i ponownie w wyniku hiszp. wojny domowej (do 1946); na wzór Ateneo madryckiego powstawały a. w innych miastach (1860 w Barcelonie); w czasach frankistowskich funkcje a. w Madrycie i Barcelonie zostały bardzo ograniczone; działają one odtąd jako wyspecjalizowane biblioteki o profilu humanist. i sale odczytowe.
