Wilde Oscar (Fingal O’Flahertie Wills)
 
Encyklopedia PWN
Wilde
[uaıld]
Oscar (Fingal O’Flahertie Wills) Wymowa, ur. 16 X 1854, Dublin, zm. 30 XI 1900, Paryż,
angielski poeta, prozaik, eseista i dramatopisarz, pochodzenia irlandzkiego.
Kalendarium
Urodził się 16 X 1854 w Dublinie. Wychowanek Trinity College w Dublinie i uniwersytetu w Oksfordzie, od wczesnych lat zwracał uwagę ekstrawaganckim stylem bycia, który uczynił zeń charakterystyczną postać angielskiego dandyzmu. Do legendy przeszły jego modne stroje (satynowe spodnie, berety, różowy goździk w butonierce), zamiłowanie do kwiatów, błękitnej porcelany i pawich piór. Jego światopogląd artystyczny formowały początkowo wpływy angielskich prerafaelitów, W. Morrisa, G.D. Rossettiego, później W. Pater i francuscy symboliści. W poglądach na sztukę Oscar Wilde prezentował skrajny estetyzm, amoralizm i hedonizm, rozwijając pogląd o jej autonomii i samowystarczalności (sztuka dla sztuki).
Dialogi, opowiadania i powieści
W dialogu Zanik kłamstwa (1889, wydane w zbiorze Intentions 1891, przekład polski Dialogi o sztuce 1906) uzasadnił paradoksalną tezę, że to życie i natura naśladują sztukę, a nie sztuka życie. Przekonaniom swym dawał też wyraz w opowiadaniach utrzymanych w formie ironicznej zabawy konwencjami literackimi (Zbrodnia Lorda Artura Savile’a 1891, wydanie polskie 1906), w refleksyjnych baśniach, pisanych stylizowaną prozą poetycką (Szczęśliwy książę i inne opowiadania 1888, wydanie polskie 1922), a także w głównym dziele — symbolicznej powieści Portret Doriana Graya (1891, wydanie polskie 1906), odwołującej się do motywów faustowskich i do mrocznej fantastyki E.A. Poego i R.L. Stevensona.
Tragedia Salome i komedie salonowe
Jako dramatopisarz zdobył rozgłos jednoaktową tragedią poetycką Salome (napisana w języku francuskim 1892, wystawiona w Paryżu przez S. Bernhardt, wydanie angielskie 1894 z ilustracjami A. Baerdsleya, wydanie polskie 1904, wystawienie 1905), rozwijającą znany epizod biblijny w barwną, pełną zmysłowego okrucieństwa wizję sceniczną (libretto opery R. Straussa 1905); powodzenie zawdzięczał głównie satyrycznym komediom salonowym: Wachlarz lady Windermere (1892, wystawienie polskie 1905, wydanie 1907), Kobieta bez znaczenia (1893, wystawienie polskie 1904, wydanie 1908), Bądźmy poważni na serio (1895, wystawienie polskie pt. Brat marnotrawny 1905, nowy przekład 1961), Mąż idealny (1895, wydanie polskie 1907, wydanie 1908), których finezyjny styl, iskrzący się paradoksalnym dowcipem, przyniósł mu miano „lorda Paradoksa”.
Kres literackiej karierze i społecznej pozycji Wilde’a przyniosło oskarżenie o praktyki homoseksualne i proces sądowy, w który był wmieszany także jego wieloletni przyjaciel, lord A. Douglas; skazany na 2 lata ciężkich robót (1895–97), podczas odbywania kary napisał Balladę o więzieniu w Reading (1898, wydanie polskie 1911) i spowiedź autobiograficzną De profundis (powstała 1897, wydanie częściowe 1905, pełne 1950), będące świadectwem głębokiego kryzysu duchowego i wewnętrznej przemiany pisarza. Po wyjściu z więzienia, bojkotowany przez angielską opinię, opuszczony przez rodzinę, spędził resztę życia we Francji pod przybranym nazwiskiem Sebastian Melmoth. Zmarł 30 XI 1900 w Paryżu. Polskie wybory pism: Aforyzmy i nowele (1906), Pisma zebrane (t. 1–4 1922–23), Poezje (1924), Eseje, opowiadania, bajki, poematy prozą (1957), Cztery komedie (1961), Aforyzmy, zmyślenia, paradoksy (1999).
zgłoś uwagę
Ilustracje
Wilde Oscar, karykatura wykonana przez M. Beerbohmafot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia