Vespucci 
, ur. 18 III 1454, Florencja, zm. 22 II 1512, Sewilla,
żeglarz i podróżnik włoski, odkrywca.
[wespụczczi]
Amerigo , ur. 18 III 1454, Florencja, zm. 22 II 1512, Sewilla,
Vespucci Amerigo
Encyklopedia PWN
fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Urodził się 18 III 1454 we Florencji. Był synem notariusza. W dzieciństwie zdobył bardzo dobre wykształcenie u swego stryja. Po ukończeniu nauki został kupcem. Był agentem domu bankowego sławnego florenckiego rodu Medyceuszy. Zyskał zaufanie pracodawców i 1492 został wysłany przez nich do Sewilli, do filii firmy zaopatrującej statki, na czele której stanął 1495. Wyposażał we wszystko co niezbędne statki do drugiej i trzeciej wyprawy Krzysztofa Kolumba. W latach 1499–1500 uczestniczył jako nawigator 4 statków w hiszpańskiej ekspedycji żeglarzy Alonso de Hojedy i Juana de Cosa do Ameryki Południowej. Dopłynęli oni do wybrzeża obecnej Gujany i zachodniego krańca obecnej Wenezueli. Vespucci pozostawił Hojedę i skręcił na południe, odkrył prawdopodobnie ujście Amazonki, zbadał wybrzeże Brazylii aż do 6°szerokości geograficznej południowej. W drodze powrotnej dotarł do Trynidadu, popłynął na Haiti, po czym zawrócił do Kadyksu. W 1500 Vespucci przeszedł na służbę Portugalii. W latach 1501–02 prawdopodobnie poprowadził wyprawę portugalską, która wypłynęła z Lizbony 13 V, dotarła do wybrzeży Brazyli, m.in. do zatoki Rio de Janeiro i do Rio de La Plata, być może do Patagonii i Georgii Południowej. Obszary te odkrył jako pierwszy Europejczyk. Vespucci powrócił do Lizbony 22 VII 1502. Krzysztof Kolumb namówił go do zamieszkania w Hiszpanii. Na początku 1505 został wezwany na dwór hiszpański jako osobisty doradca, zaś 1508 otrzymał tytuł naczelnego nawigatora floty hiszpańskiej. Było to stanowisko o olbrzymiej odpowiedzialności, obejmowało m.in. sprawdzanie licencji morskich pilotów i armatorów. Vespucci sporządził także urzędową mapę nowo odkrytych lądów i prowadzących do nich szlaków morskich, koordynowal wszystkie dane dostarczane mu przez kapitanów statków. Przygotowywał więc inne wyprawy, w których sam już nie brał udziału. Piastował swój urząd aż do śmierci, zmarł 22 II 1512 w Sewilli.
Opinie o odkryciach
Amerigo Vespucci sławę zyskał dzięki barwnym opisom podróży, zamieszczonym w jego listach z lat 1503–04, wydanych w kilku językach. Były to relacje z domniemanych 4 wypraw zamorskich, które jakoby podjął w latach1497–1504; zawierały niezwykle żywe opisy przyrody, klimatu i obyczajów Indian, ale skąpo przedstawiały dane geograficzne — nazwy, położenie, odległości. Z tego powodu, oraz z braku potwierdzenia w dokumentach z epoki jest kwestionowany udział Vespucciego we wszystkich 4 wyprawach wraz z tym, że dowodził którąkolwiek z nich lub choćby którymś ze statków. W pełni udokumentowany jest tylko udział Vespucciego w wyprawie Hojedy. W przeciwieństwie do Krzysztofa Kolumba Vespucci podejrzewał, że nowo odkryte tereny nie są Azją i dlatego, prawdopodobnie on, nazwał je Nowym Światem. U współczesnych, dzięki swoim listom, miał opinię wielkiego odkrywcy i początkowo jemu, a nie Krzysztofowi Kolumbowi, przypisano zasługę odkrycia Nowego Świata, zwłaszcza że sprawozdania Kolumba i innych żeglarzy nie były wtedy publikowane. Opinii tej uległ też niemiecki geograf, M. Waldseemüller, który dla uczczenia Vespucciego jako „odkrywcy nowej części świata” zaproponował w swoim dziele Cosmografiae universalis introductio i na mapie świata z 1507 nazwę „Ameryka” dla nowego lądu. Nowa nazwa przyjęła się szybko, najpierw w odniesieniu do Ameryki Południowej, potem całego Nowego Świata. Fragmenty listów Vespucciego opublikował po polsku J. Kieniewicz w Listach o odkryciu Ameryki (1995).
