Towarzystwo Rolnicze Hrubieszowskie, właśc. Rolnicze Towarzystwo Wspólnego Ratowania się w Nieszczęściach, zw. też fundacją hrubieszowską,
założonych 1816 przez S. Staszica w jego dobrach (obejmujących 9 wsi, 1 osadę, część miasta Hrubieszów), 1822 zalegalizowane przez władze rosyjskie;
Towarzystwo Rolnicze Hrubieszowskie
Encyklopedia PWN
członkowie T.R.H., przeważnie chłopi, zostali uwolnieni od pańszczyzny, uzyskali prawo czynszowe do ziemi i budynków; działalność T.R.H. była oparta na zasadach zrzeszania się, samorządu (wybierana rada gospodarcza, dziedziczny prezes — wójt gminy) i wzajemnej pomocy, np.: pomoc ogniowa, kasa pożyczkowo-oszczędnościowa, dom chorych, pomoc dla osób starszych i sierot, 5 szkół elementarnych; fundusze na te cele, jak też na zakup ziemi w celu powiększenia obszaru fundacji, pochodziły z opłat czynszowych oraz dochodów z lasów, tartaku, młynów, cegielni i innych, pozostających w bezpośrednim zarządzie Towarzystwa; miało ono zatem charakter organizacji spółdzielczej. W 1887 stosunki agrarne fundacji zostały uregulowane zgodnie z ukazem uwłaszczeniowym 1864 (prezes T.R.H. był mianowany przez władze zaborcze), w II RP ustanowiono przymusowy zarząd państwowy; zlikwidowane 1945.
