Szwajcarzy
 
Encyklopedia PWN
Szwajcarzy,
naród tworzący podstawową ludność Szwajcarii,
poza granicami gł. w krajach Europy Zachodniej (ok. 550 tys.), w USA ok. 1 mln mieszk. pochodzenia szwajc.; tworzą 4 społeczności językowe: Sz. niemieckojęzycznych (używają szwajc. odmiany jezyka niem.), ok. 73% (kantony środkowe i północno-wschodnie), Sz. francuskojęzycznych, ok. 21% (kantony zachodnie), Sz. włoskojęzycznych, ok. 4% (kanton Ticino i południowa Gryzonia) oraz Sz. retoromańskojęzycznych, ok. 0,6% (Gryzonia); katolicy, gł. w kantonach południowo-wschodnich, oraz protestanci, gł. kalwini, w kantonach północno-zachodnich. Przodkami Sz. były zromanizowane (I w. p.n.e.–V w. n.e.) plemiona Retów i Celtów (m.in. Helweci) oraz od V w. Germanowie (Burgundowie, Alemanowie, Frankowie, Longobardowie); jako naród ukształtowali się, mimo wielojęzyczności i różnic rel. (chrystianizacja od IV w., w XVI w. reformacja), w długim procesie formowania się państwa szwajc. (pierwotnie związek państw, od 1848 konfederacja). Szwajcarska kultura nar. odzwierciedla zróżnicowanie tradycji kult. różnych kantonów; w życiu społ.-polit. Sz. rozwinęli system demokracji bezpośredniej (dawną formę zachował w kantonach Glarus, Appenzell i Unterwalden), choć np. prawo wyborcze przyznali kobietom dopiero 1971; współcześnie należą do społeczeństw o najwyższym poziomie życia w Europie, 2001 odrzucili możliwość rozpoczęcia negocjacji o przystąpieniu do UE. Kultura ludowa Sz. wyrosła gł. z tradycji górali alpejskich, motywem ballad i pieśni są legendarni W. Tell i A. Winkelried, żywe są m.in. zwyczaje karnawałowe (np. w Bazylei, Lucernie), popularne lud. sporty (np. szwajc. zapasy, berneński Hornuss).
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia