Świnoujście

rys. Z. Kwiatkiewicz/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Świnoujście,

miasto w województwie zachodniopomorskim, pow. grodzki, położone na licznych wyspach, w tym Wolinie i Uznam, oddzielonych Świną, nad Zat. Pomorską (Morze Bałtyckie) oraz Zalewem Szczecińskim i jez. Wicko Wielkie, przy granicy z Niemcami i południowo-zachodniej granicy Wolińskiego Parku Narodowego;

Ludność miasta: ogółem — 40,9 tys. mieszkańców (2019)

Gęstość zaludnienia: 207,5 os/km² (2019)

Powierzchnia: 197 km²

Współrzędne geograficzne: długość geograficzna: 14°15′E, szerokość geograficzna: 53°55′N

Prawa miejskie: nadanie praw — 1765

Oficjalne strony WWW: www.swinoujscie.pl

port handl.; przeładunek gł. towarów masowych i drobnicy konwencjonalnej (6,5 mln t, 2001); największy w Polsce port rybacki i baza promowa (przystań i nowoczesny terminal pasażerski oddany do użytku 1994) mogąca obsłużyć 1 mln pasażerów, 150 tys. samochodów osobowych, 60 tys. TIR-ów, 30 tys. wagonów kol. (baza posiada jedyne w Polsce nabrzeże dla promów kol.-samochodowych); połączenia promowe z Kopenhagą, Nyborg (Dania), Travemünde (Niemcy), Ystad (Szwecja), także sezonowe z Rønne na Bornholmie. Ośrodek przemysłu rybnego (przetwórstwo ryb, fabryka mączki rybnej) i stoczn. (stocznia remontowa); 1992 oddano do eksploatacji gazociąg Wolin–Świnoujście–Ahlbeck (Niemcy); uzdrowisko i ośr. wypoczynkowy; wody miner. chlorkowo-sodowe, bromkowe, jodkowe, żelaziste, borowe; leczy się tu choroby układu krążenia, oddechowego, wydzielania wewn., przemiany materii oraz choroby skóry; sanatoria, szpitale uzdrowiskowe, ośr. wypoczynkowo-sanatoryjne, zakład przyrodoleczn., domy wczasowe; Muzeum Rybołówstwa Morskiego. Na w. Uznam — centrum handl.-adm., uzdrowisko, ośr. wypoczynkowe, przystań „białej floty”, na w. Wolin — gł. tereny portowe, stocznia, baza promowa; obie części miasta łączy komunikacja promowa.

Historia.

W XII w. gród strzegący ujścia Świny, na skrzyżowaniu szlaków handl. ze wschodu na zachód (lądowe), z północy na południe (wodne); w XIII w. komora celna książąt pomor.; 1630 opanowane przez Szwedów, od 1720 pod panowaniem Prus; od 1729 budowa awanportu Szczecina (m.in. pogłębienie Świny) i miasta (niem. Swinemünde); prawa miejskie 1765; od pocz. XIX w. letnisko; 1858 wybudowano latarnię mor., następnie rozbudowano port; 1895 odkryto solanki, od końca XIX w. uzdrowisko; uruchomiono prom kol. do Szwecji; w okresie międzywojennym niem. port wojenny. Podczas II wojny światowej 4 obozy pracy przymusowej dla Polaków i Francuzów; od 1945 w Polsce; 1960 do Świnoujścia włączono Warszów i Karsibór; 1973–84 w granicach adm. Świnoujścia m.in. Międzyzdroje, Lubin, Wapnica; 1945–75 siedziba powiatu, od 1999 powiat grodzki.

Zabytki.

Kościół Chrystusa Króla (XVII w.), neogot. ratusz (1804–06, ob. muzeum), kościół Matki Bożej (koniec XIX w.), zespół fortów ziemno-murowanych (ok. poł. XIX w., modernizacja przed 1914). W dzielnicy Karsibór — got. kościół (XV w., wieża XVII i 2. poł. XIX w.); w Chorzelinie — latarnia mor. (1854–57).

Świnoujście, nabrzeże w okolicy kapitanatu portu, w głębi dzielnica nadmorska