Republika Hiszpańska

Republika Hiszpańska, República Española,

hist. nazwa państwa hiszp.;

w historii Hiszpanii istniały okresy 2 republik. I Republika została proklamowana 11 II 1873 przez obie izby Kortezów — Kongres i Senat, połączone w Zgromadzenie Nar. — w dzień po abdykacji Amadeusza I; miała charakter republiki parlamentarnej z prezydentem (będącym szefem rządu) wybieranym przez Kortezy; po ich rozwiązaniu w wyniku przewrotu wojsk. 3 I 1874 stała się republiką autorytarną pod władzą prezydenta; upadła w końcu XII 1874 w wyniku przewrotu wojsk. na rzecz przywrócenia monarchii i panowania Burbonów (I 1875 tron objął Alfons XII). II Republika została ustanowiona 14 IV 1931 — po sukcesie republikanów w wyborach municypalnych Alfons XIII opuścił Madryt (i następnie Hiszpanię), gdzie powstał republikański rząd tymczasowy; 9 XII 1931 uchwalono konstytucję Rep. Hiszp.; na jej mocy głową państwa był prezydent (o ograniczonych uprawnieniach) wybierany przez 1-izbowe Kortezy, pochodzące z wyborów powszechnych (po raz pierwszy w Hiszpanii prawa wyborcze otrzymały kobiety); prezydent powoływał premiera i ministrów, ale rząd musiał mieć akceptację parlamentu i faktycznie zależał od układu sił w Kortezach. Po wybuchu 17–18 VII 1936 wojny domowej w Hiszpanii 1936–39 władza Republiki utrzymała się na części terytorium państwa; w wyniku wojny nastąpił upadek II Republiki, a pełnię władzy w Hiszpanii zdobył gen. F. Franco.