Paryski, Basen

Paryski, Basen, Bassin Parisien,

obszar nizinny w północnej Francji między Masywem Armorykańskim na zachodzie, Masywem Centralnym na południu oraz Ardenami i Wogezami na wschodzie, otwarty na północ w kierunku morza;

od wschodu, południa i zachodu otoczony starymi masywami (Centralny, Armorykański) i górami (Ardeny, Wogezy); otwarty na północ w kierunku cieśn. La Manche; zajmuje 1/4 pow. kraju; wys. od 200 m w środkowej części (Île-de-France) do 450 m na południowym wschodzie (Côte d’Or). Pod względem geol. stanowi rozległą nieckę utworzoną w dolnej jurze, wypełnioną utworami jurajskimi, kredowymi i trzeciorzędowymi; w czasie transgresji mor. osadzały się tu gł. wapienie odporne na wietrzenie (zaznaczające się w terenie w postaci kuest); transgresje były przedzielone okresami lądowymi, podczas których osadzały się kruche, sypkie skały ilasto-piaszczyste; zapadają się one łagodnie ku centrum basenu; w górnej kredzie i w trzeciorzędzie, w związku z orogenezą alpejską, B.P. został pocięty licznymi różnokierunkowymi uskokami; wskutek wtórnego wyniesienia otaczających masywów i strefy brzeżnej oraz denudacji powstała struktura przypominająca stos ułożonych coraz mniejszych mis, których krawędzie wynurzają się na powierzchnię, zwłaszcza po wschodniej stronie, odsłaniając w kierunku zewn. coraz starsze warstwy podłoża. Klimat umiarkowany ciepły mor.; średnia temp. w styczniu 2–3°C, w lipcu ok. 18°C; roczna suma opadów 550–750 mm. Gęsta sieć rzek; większą część B.P. zajmuje dorzecze Sekwany (gł. dopływy: Yonne, Marna, Oise); peryferie są odwadniane przez Loarę i Sommę oraz Mozelę i Mozę (dopływy Renu). Ważny region gosp.; uprawa pszenicy, buraków cukrowych, lnu, warzyw; w obniżeniach i u podnóża kuest winnice (progi Szampanii, Burgundii i Lotaryngii); hodowla bydła typu mlecznego; w B.P. znajdują się 3 wielkie regiony przem. (paryski, lotaryński i dolnej Sekwany); gł. m.: Paryż, Hawr, Reims, Nancy, Rouen, Metz.