Papua-Nowa Gwinea. Historia

Papua-Nowa Gwinea. Historia.

Tereny obecnej Papui-Nowej Gwinei były eksplorowane przez Europejczyków od XVI w. W 1884 zostały ogłoszone protektoratami Wielkiej Brytanii (część południowa — Brytyjska Nowa Gwinea) i Niemiec (część północna — Niemiecka Nowa Gwinea). W 1906 Australia objęła administrację w części brytyjskiej (nazwanej Terytorium Papui), a 1914, po wybuchu I wojny światowej, również w części niemieckiej (nazwanej Terytorium Nowej Gwinei) — od 1921 mandat Ligi Narodów. W 1942 znaczne obszary wyspy zajęły wojska japońskie, które stopniowo, po zaciętych walkach, do IX 1945 zostały wyparte przez aliantów. W 1946 Terytorium Nowej Gwinei ogłoszono terytorium powierniczym ONZ pod administracją Australii, a 1949 obie wschodnie części rząd australijski połączył w jednolite związkowe terytorium zamorskie Papui-Nowej Gwinei. Od 1951 stopniowo przekazywano lokalnym organom zarządzanie sprawami wewnętrznymi. Utworzono Radę Ustawodawczą, którą 1964 zastąpiła wybierana przez ludność Izba Zgromadzenia. W 1971 przyjęto obecną nazwę kraju. W XII 1973 Papua-Nowa Gwinea uzyskała pełną autonomię wewnętrzną, a 16 IX 1975 ogłosiła niepodległość i przyjęła konstytucję, przystępując do brytyjskiej Wspólnoty Narodów i ONZ.

Głównym inicjatorem niepodległości i pierwszym premierem był M.T. Somare. W latach 80. w stosunkach z sąsiednią Indonezją występowały konflikty na tle incydentów granicznych (masowy napływ ludności papuaskiej z indonezyjskiej części Nowej Gwinei). Najpoważniejszym konfliktem w latach 90. w rejonie południowego Pacyfiku stały się dążenia separatystyczne na Wyspie Bougainville’a. Przerodziły się one w prawie 10-letnie walki, które pociągnęły za sobą ok. 20 tysięcy ofiar i były przyczyną znacznych trudności gospodarczych (zamknięcie kopalni miedzi w Panguna, głównego źródła dochodów kraju). Po zawieszeniu broni 1998 utworzono Ludowy Kongres Bougainville, przejściowy organ administracyjny wyspy, który 2001 wynegocjował z rządem centralnym stopniowe zwiększanie autonomii wyspy oraz przeprowadzenie (do 2020) referendum w sprawie jej niepodległości. W 2002 do władzy powrócił Somare, co nie powstrzymało postępującej destabilizacji państwa (m.in. bardzo wysoka przestępczość).