Oxenstierna Axel

fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Oxenstierna

[ụksənszärna]

Axel , hrabia (od 1645), ur. 16 VI 1583, Fånö (Uppland), zm. 28 VIII 1654, Sztokholm,

szwedzki mąż stanu.

kanclerz od 1612, najbliższy współpracownik Gustawa II Adolfa, twórca reform adm., dyplomata; negocjator pokoju z Danią (1613) i Rosją (1617); od 1626 generalny gubernator okupowanych Prus Król., 1629 negocjator rozejmu z Polską w Altmarku; 1631–36 namiestnik i dow. sił szwedz. nad Renem podczas wojny trzydziestoletniej; po śmierci króla, stojąc 1632–44 na czele regencji za małoletniości królowej Krystyny, kierował polityką Szwecji; kontynuował wojnę, 1638 zawarł sojusz z Francją, 1648 uzyskał korzystne decyzje pokoju westfalskiego; po agresji 1643 na Danię, narzucił jej pokój w Brömsebro (1645); przeprowadził reformy szwedz. władz centralnych (m.in. organizacja 5 gł. kolegiów) i administracji lokalnej.