Oświęcim

rys. Z. Kwiatkiewicz/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Oświęcim,

m. powiatowe w województwie małopolskim, w Kotlinie Oświęcimskiej, przy ujściu Soły do Wisły.

Ludność miasta: ogółem — 38,1 tys. mieszkańców (2019)

Gęstość zaludnienia: 1 270,7 os/km² (2019)

Powierzchnia: 30 km²

Współrzędne geograficzne: długość geograficzna: 19°14′E, szerokość geograficzna: 50°02′N

Prawa miejskie: nadanie praw — przed 1272 (1254?)

Oficjalne strony WWW: www.um.oswiecim.pl

Rozwinięty przemysł chem. (Fabryka Chem. „Dwory” SA, zakład produkcji gazów ciekłych Praxair Sp. z o.o., fabryka płyt, kształtek i profili ze styropianu Austrotherm Sp. z o.o.), elektromaszynowy, ponadto przemysł materiałów budowlanych, duża wytwórnia akcesoriów i artykułów pamiątkarskich; węzeł kol. i drogowy; ośr. szkolnictwa średniego i policealnego; ośr. ruchu turyst. związanego z Państw. Muzeum O.-Brzezinka; turyst. baza noclegowa; hala lodowa, kryty basen olimpijski. W pobliżu O. liczne stawy rybne.

Historia.

W XII w. gród kasztelański w Małopolsce na szlaku z Rusi na Morawy i Śląsk, o dużym znaczeniu polit. i gosp., wzmiankowany 1177; od końca XII w. należał do księstwa opolsko-raciborskiego (oddany ok. 1179 przez Kazimierza II Sprawiedliwego), następnie w księstwie cieszyńskim; prawa miejskie przed 1272 (1254?); od ok. 1315 stol. księstwa oświęcimskiego; ważny ośrodek handlu (zwłaszcza solą) Polski z Czechami i Śląskiem; 1772–1918 w zaborze austr.; od 1856 połączenie kol.; na pocz. XX w. rozwój rzemiosła, początki przemysłu chem. i metalowego. W czasie okupacji niem. włączony do Rzeszy; 1940–45 na przedmieściu O. największy hitl. obóz koncentracyjny Auschwitz; 1954 do O. włączono m.in. Dwory, część wsi Brzezinka i Monowice. Miejsce urodzenia 1527 Ł. Górnickiego.

Zabytki.

Gotyckie kościoły: parafialny (XIV w., przebudowany przed 1530 i w 2. poł. XVII w.) i podominikański (1. poł. XIV w., przebudowy XIX, XIX/XX w.) z got. kaplicą Św. Jacka (dawny kapitularz klasztorny); ruiny got. zamku książąt oświęcimskich (2. poł. XIII, XIV w., przebudowa pocz. XVI w., 1635, XIX i XX w.).