Ogińscy,
ród litewski herbu Oginiec, prawdopodobnie z Kozielska, być może pochodzący od Rurykowiczów, używający tytułu książęcego.
Ogińscy
Encyklopedia PWN
Przedstawiciele jednej z linii — wojskowi związani z Radziwiłłami — za panowania Władysława IV Wazy osiągnęli pierwsze urzędy senatorskie; jeden z nich, Aleksander, ur. ok. 1585, zm. 1667, kasztelan trocki, był ostatnim senatorem prawosławnym. W następnym pokoleniu Marcjan Aleksander, ur. 1632, zm. 1690, kanclerz wielki litewski, Szymon, data ur. nieznana, zm. ok. 1699, wojewoda mścisławski (prawdopodobnie sportretowany przez Rembrandta jako Lisowczyk) i Jan Jacek, data ur. nieznana, zm. 1684, hetman polny litewski, porzucili prawosławie na rzecz katolicyzmu, byli stronnikami początkowo Paców, potem Sapiehów, ugruntowali magnacką pozycję rodziny. Marcjan Michał, ur. 1672, zm. 1750, wojewoda witebski, Mikołaj, data ur. nieznana, zm. 1715, kasztelan trocki, Grzegorz Antoni, data ur. nieznana, zm. 1709, hetman polny litewski i Kazimierz Dominik, data ur. nieznana, zm. 1733, wojewoda wileński, znaleźli się w obozie zwalczającym hegemonię Sapiehów, a potem wśród przeciwników Augusta II, który — ze względu na ich potęgę — musiał się z nimi liczyć i obdarzać urzędami. Z linii starszej (wymarłej 1909): Ignacy, ur. ok. 1698, zm. 1775, kasztelan wileński i Tadeusz Franciszek, ur. 1711, zm. 1783, wojewoda trocki, byli czołowymi magnatami na Litwie, po śmierci Augusta III związali się z Familią, wykazując przy tym orientację prorosyjską. Dotyczy to również Andrzeja Ignacego, ur. 1740, zm. 1787, wojewody trockiego, przeciwnika konfederacji barskiej. Jego syn, Michał Kleofas, ur. 1765, zm. 1833, podskarbi wielki litewski, dyplomata, muzyk, kompozytor, był uczestnikiem insurekcji kościuszkowskiej 1794, a w konsekwencji emigrantem; wnuk, Ireneusz Kleofas, ur. 1808, zm. 1863 — działaczem społecznym i gospodarczym, który w swych dobrach zniósł pańszczyznę. Z linii młodszej, Józef, ur. 1700, zm. 1736, wojewoda trocki, zwolennik Augusta III. Jego syn, Michał Kazimierz, ur. 1730, zm. 1800, wojewoda wileński i hetman wielki litewski — ostatni z tej linii — jeden z najpotężniejszych magnatów swych czasów, muzyk, kompozytor, poparł konfederację barską, co spowodowało konfiskatę tych jego majątków, które leżały na terenach zajętych przez Rosję podczas I rozbioru. Istniały też niesenatorskie i nieużywające tytułu linie Ogińskich, których przedstawiciele żyli jeszcze w 1. połowie XX w.
Krzysztof Chłapowski
